The Relationship Between Dark and Light Dimensions of Personality with Life Satisfaction Mediated by Value Orientations

Document Type : Research Paper

Authors

1 PH.D. student of Psychology, Department of Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

3 Associate Professor, Department of psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Tabriz, Tabriz, Iran

4 Professor of Psychology, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran

Abstract

Different studies have examined the relationship between dark and light personality dimensions and life satisfaction. Using the structural equation method, this correlational descriptive study aimed to determine the relationship between dark and light dimensions of personality with life satisfaction as mediated by value orientations. To this end, 400 people who referred to health centers in Tabriz, Iran were selected through convenience sampling method. To collect data, Life Satisfaction Questionnaire, Dark Triad Personality Questionnaire, Light Triad Personality Questionnaire, and the Value System Questionnaire were used. Then the data were analyzed using the structural equation method. While the dark dimensions had a negative effect on life satisfaction, the light dimensions had a positive effect. There was a negative relationship between dark dimensions and life satisfaction as mediated by value orientations. Meanwhile, there was a positive relationship between light dimensions and life satisfaction as mediated by value orientations. Therefore, the dark and light dimensions of personality and the way of value orientation are related to the level of life satisfaction. Accordingly, researchers can examine the effectiveness of these variables on life satisfaction through developing psychotherapy interventions influencing the variables of dark and light dimensions of personality and value orientation.
 

Introduction*
Various personality variables affect the level of life satisfaction. The dark dimensions, including antisocial, narcissism, and Machiavellianism, have a direct role in people's attitudes towards life (Paulhus ­­­&Williams, 2002). Various studies have shown the negative relationship between dark personality traits and life satisfaction (Marashi et al., 2017; Sharifinia & Harun Rashidi, 2020). The light dimensions, including three dimensions of humanity, faith in humanity, and Kantianism (Kaufman et al., 2019) along with the way of value orientation have a positive relationship with life satisfaction (Sadeghi et al., 2018). While people with light personality traits use developed defense mechanisms (Wood et al., 2010) leading to life satisfaction, people with dark personality traits choose anti-moral values ‌‌in life (Oboyle et al., 2012) which result in dissatisfaction with life. Considering the essential role of personality traits and the type of value orientation in the level of life satisfaction, this study aimed to investigate the relationship between the dark and light dimensions of personality with life satisfaction mediated by value orientation.
 
Method
This descriptive correlational research used structural equation method. Using the available sampling method, a total of 400 individuals referring to the health centers in Tabriz, Iran were selected. The following four questionnaires were completed by participants.
Life Satisfaction Questionnaire: This five-item scale was developed by Diener et al. (1985). A higher score indicates more satisfaction with life. Diener et al. obtained the reliability of this scale with Cronbach's alpha method (0.86). In the present study, Cronbach's alpha obtained for this scale was 0.78.
Dark Triads Personality Questionnaire: This 12-item scale was designed by Johnson and Webster (2010) and includes three subscales: Machiavellianism, antisociality, and narcissism. Johnson and Webster reported the test-retest reliability coefficient of this questionnaire as 0.89 for the entire scale. In the present study, Cronbach's alphas obtained for Machiavellian, antisocial, and narcissistic subscales were 0.79, 0.69, and 0.73, respectively.
Light Triads Personality Questionnaire: This scale was designed by Kaufman et al. (2019) and consists of three subscales: Kantianism, humanity, and faith in humanity. The internal reliability coefficient for this scale was estimated as 0.84 in the original study (Kaufman et al., 2019). In our study, Cronbach's alphas obtained for the variables of Kantianism, humanity, and faith in humanity were 0.69, 0.72, and 0.68, respectively.
The Value System Questionnaire: This scale was developed by Schwartz (2006) and consists of 57 questions and ten scales of the value system. The Cronbach's alphas reported by Schwartz for the subscales of benevolence, traditionalism, conformity, security, power, arousal, hedonism, success, spontaneity, and cosmopolitanism were 0.61, 0.37, 0.48, 0.64, 0.50, 0.69, 0.79, 0.52, 0.53, 0.57, respectively. In the present study, the alpha obtained for each of the subscales was estimated to be more than 0.67.
 
Results
While the dark dimensions had a negative effect on life satisfaction, the light dimensions had a positive effect. There was a significant relationship between the dark and light dimensions with life satisfaction as mediated by value orientations. Table 1 shows the Pearson’s correlation matrix for the studied variables.
 
 
Table 1. Pearson’s Correlation Matrix for The Relationships between Research Variables




4


3


2


1


Variables




 


 


 


1


1- Dark dimensions  




 


 


1


-0/61**


2- Light dimensions  




 


1


0/56**


-0/58**


3- Value orientation




1


0/62**


0/69**


-0/64**


4- Life satisfaction




P<.01
 
According to Table 1, there was a significant negative relationship between the dark dimensions with light dimensions, value orientation, and life satisfaction. There was a significant positive relationship between the light dimensions with value orientations and life satisfaction. Also, there was a significant positive relationship between value orientations and life satisfaction.
 
 
 
.83                                                                                                                                .68                        .58
 
 
 
 
 



 


 
 



 
 
 
 
 
 
 
Figure 1. Structural Model of Dark and Light Dimensions Mediated by Value Orientation on Life Satisfaction
 
To investigate the indirect relationship between the dark and light dimensions with life satisfaction as mediated by value orientations, the bootstrap method was used (Table 2).
 
 
Table 2. Bootstrap Results for Indirect Model Relationships




p


Upper limit


Lower limit


Standardized estimator


Variables




 
0/006


 
-0/027


 
- 0/200


 
-0/097


The relationship between dark dimensions with life satisfaction mediated by value orientations




0/004


0/194


0/022


0/092


The relationship between light dimensions with life satisfaction mediated by value orientations



 
 
 
 
 
 
 



P<0.05



 
The bootstrapping test results showed that dark dimensions had a negative indirect effect on life satisfaction mediated by value orientations (= -0.097); Also, light personality dimensions had a positive indirect effect on life satisfaction mediated by value orientations (= 0.092).
Conclusion
This study investigated the relationship between the dark and light dimensions with life satisfaction through the mediating role of value orientation. According to the results, while the dark dimensions had a negative effect on life satisfaction, the light dimensions had a positive effect on it.  According to psychological theories, life satisfaction is widely influenced by a person's developmental background such as personality traits. Dark personality traits show the tendency to experience more unpleasant emotional states such as anger, sadness, despair, and other negative emotions. These people perceive life stressful and are dissatisfied with their social support, which can explain lower levels of life satisfaction. People with clear personality traits have extensive verbal and communication skills, which facilitates relationships with others, provides them with more social support, and increases life satisfaction.
In our study, there was a relationship between the dark and light dimensions of personality with life satisfaction mediated by value orientations. People who have light personality dimensions experience more life satisfaction through choosing positive defense mechanisms, realistic views, and moral value orientations in life. People with dark personality dimensions adopt an anti-moral value orientation, which ultimately causes dissatisfaction with life. Accordingly, psychologists and counselors should pay more attention to the role of personality variables and value orientations in the beginning and continuation of psychological interventions in primary prevention programs and interventional and clinical work.
Ethical Consideration
Compliance with Ethical Guidelines: This research has the code of ethics IR.IAU.TABRIZ.REC.1400089 from the ethics committee of the research vice-chancellor of Islamic Azad University, Tabriz Branch.
Authors’ Contributions: All authors contributed to the study. The first author written the first draft of the manuscript. The second author edited the manuscript. The third author advised result sections. The fourth author written the methods sections.
Conflict of Interest: The authors declare no conflict of interest for this study.
Funding: This study was conducted with no financial support.
Acknowledgment: The authors thank all participants in the study.
 
 
 
 
 
*. Corresponding author

Keywords

Full Text

رضایت از زندگی و کیفیت آن در ابعاد و سطوح مختلف زندگی انسان تأثیر بسزایی دارد؛ بـرای نمونه، وجود چنین احساسی می‌تواند سلامت فرد و جامعه را تضمین کند و با ایجاد امیـد و خوش‌بینی و از بین بردن احساس ناتوانی، انزوا و بی‌اعتمادی در بین مردم فرآیند توسـعه را تسریع و با ایجاد احساس تعلق و تعهد اجتماعی بقای جامعه را تضمین کند (Niazi et al., 2015). رضایت از زندگی را می‌توان مفهوم کلی و ناشی از نحوه ادراک شناختی، عاطفی شخص از کل زندگی دانست. افراد با احساس رضایت بالا از زندگی هیجانات مثبت بیشتری تجربه می‌کنند و از خود، گذشته، آینده و نیز از دیگران ارزیابی مثبتی دارند؛ در حالی که ارزیابی افراد با احساس رضایت پایین از زندگی نامطلوب است. آنها هیجان‌های منفی مانند اضطراب و افسردگی بیشتری را تجربه می‌کنند (Mansoori, 2016).

عوامل مختلفی بر میزان رضایت از زندگی‌ تأثیرگذارند. از بین این عوامل، متغیر‌های شخصیتی تأثیر درخور توجهی بر رضایت از زندگی دارند. شخصیت[1] شامل الگوهای ثابت فکری، عاطفی و رفتاری است (Martin et al., 2021). از بین این متغیرهای شخصیتی، صفات تاریک شخصیت[2] مشتمل بر سه بعد ضد اجتماعی[3]، خودشیفتگی[4]، ماکیاولیسم[5] نقش مستقیمی در نحوه نگرش افراد به زندگی دارند. ماکیاولیسم، بعدی از شخصیت است که با جذابیت اجتماعی ناچیز، فقدان اخلاق متعارف، استثمار از دیگران و دنبال منافع شخصی بودن مشخص می‌شود (Paulhus ­­­& Williams, 2002). بعد ضد اجتماعی شامل خصوصیاتی چون رفتار ضد‌ اجتماعی، نبود حس همدلی و بزهکاری است که بیشتر بر عمل و نتیجه کار تمرکز دارد (Paulhus ­­­& Williams, 2002). بعد دیگر که شخصیت خودشیفته است، با خصوصیاتی چون کسب قدرت، احساس تسلط، استحقاق و خودبزرگ‌بینی مشخص می‌شود (Limon et al., 2020). هر سه بُعد شخصیت درجاتی از منش اجتماعی بدخواهانه همراه با گرایش‌های خودخواهانه، سردی عاطفی، چندرویی و پرخاشگری دارند ­­(Paulhus­ & Williams, 2002). صفات تاریک شخصیت سازه‌‌‌‌‌‌‌‌ای است که تمایل به تجربه بیشتر حالات هیجانی ناخوشایند مانند خشم، غم، ناامیدی و سایر هیجانات منفی را نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. افرادی که صفات تاریک شخصیت بالایی دارند، زندگی را استرس‌‌‌‌‌‌‌‌زا درک می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و از حمایت‌‌‌‌‌‌‌‌های اجتماعی خود ناراضی هستند که درنتیجه، می‌‌‌‌‌‌‌‌تواند علت سطوح پایین‌‌‌‌‌‌‌‌تر رضایت از زندگی را بیان کند (Marashi et al., 2017). طبق نظر اندیشمندانی مانند شولتز و شولتز (2005) شخصیت به‌عنوان یکی از فاکتورهای مهم بر نوع رفتار، کنش و واکنش افراد تأثیر دارد.

پژوهش‌های مختلف رابطه صفات تاریک شخصیت با رضایت از زندگی را نشان داده‌اند. نتایج پژوهش شریفی‌نیا و هارون رشیدی (2020) نشان دادند بین مؤلفه‌های صفات تاریک شخصیت و ابعاد آن با رضایت از زندگی رابطه منفی و معنی‌داری وجود دارد. بیرامی و قلی‌زاده (2012) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که مؤلفه‌های شخصیتی می‌توانند به‌طور مستقیم بر رضایت از زندگی تأثیرگذار باشند. لاو و هولدر (2014) دریافتند جامعه‌ستیزی (که یکی از ابعاد تاریک شخصیت است) با سطوح بالاتر افسردگی و عاطفه منفی و سطوح پایین‌تر رضایت از زندگی، شادکامی و عاطفه مثبت مرتبط است. رابطه رضایت از زندگی با ویژگی‌های شخصیتی در نتایج پژوهش بهزاد مقدم (2016) نیز نشان داده‌ شده است.

در مقابل نیمه‌تاریک شخصیت، نیمه‌روشن شخصیت قرار دارد. طبق نظر اسکات‌ بری کافمن (2019) ابعاد سه‌گانه روشن شخصیت[6] شامل سه ویژگی شخصیتی است که در کنار یکدیگر تصویر کلی از شخصیت افراد به دست می‌دهند. هر کدام از این ویژگی‌های شخصیتی چگونگی تعامل ما با دیگران را نشان می‌دهد. ویژگی نخست با عنوان «انسانیت یا انسانگرایی[7]»، به معنی باورمندی به ذاتی‌بودن کرامت و ارزشمندبودن انسان‌هاست. ویژگی دوم با عنوان «کانتیانیسم[8]»، به معنی رفتارکردن با افراد است به نحوی که منافع خود آنها در میان باشد نه اهداف شخصی خود. ویژگی سوم با عنوان «ایمان به انسانیت[9]»، باورمندبودن به اینکه انسانها به‌صورت ذاتی و بنیادی خوب‌اند. درمجموع مقیاس سه‌گانه روشن منعکس‌کننده گرایش مراقبانه و سودمندانه نسبت به دیگران است که در رفتار روزمره افراد نشان داده می‌‌شود. با بررسی معنای مفهومی سه عامل، کاملاً محسوس است که این خرده‌مقیاس‌ها ریشه عمیقی در حوزه روانشناسی مثبت دارد که منعکس‌کننده دیدگاه خوش‌بینانه انسان است (Lomas & Ivtzan, 2020). ابعاد سه‌گانه روشن (انسانیت، ایمان به انسانیت و کانتیانیسم) با معنویت، رضایت از زندگی، پذیرش دیگران، باور به خوب بودن ذاتی انسان‌ها، دلسوزی، همدلی، اشتیاق به تجربه، وجدان، شور و شوق، داشتن ضمیر آرام ارتباط دارد. افرادی که در تست سه‌گانه روشن امتیاز بالایی کسب می‌‌کنند، رضایت بیشتری نیز از روابطشان، رقابت‌هایشان و استقلالشان گزارش می‌‌کنند. افراد دارای صفات روشن شخصیت توانایی‌‌‌‌‌‌‌‌های کلامی و ارتباطی گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارند که این مسئله باعث تسهیل روابط با دیگران می‌‌‌‌‌‌‌‌شود و شبکه اجتماعی وسیع‌‌‌‌‌‌‌‌تر برای آنها فراهم می‌‌‌‌‌‌‌‌کند که به تبع آن، رضایت از زندگی فرد نیز افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌یابد (Kaufman et al., 2019).

نتایج پژوهش وود و همکاران (2010) نشان دادند افرادی که صفات روشن شخصیت، به‌طور مثال صفت قدردانی دارند، دارای فعالیت هدفمند، استقلال، رشد شخصی و پذیرش خود هستند. نتایج پژوهش پورسردار و همکاران (2012) نشان دادند متغیر خوش‌بینی (که از مؤلفه‌های صفات روشن شخصیت است)، دارای اثر غیرمستقیم بر رضایت از زندگی است. طبق یافته‌های تحقیق صادقی و همکاران (2018) بین رضایت از زندگی و انعطاف‌پذیری شناختی (که از مؤلفه‌های صفات روشن شخصیت است) رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. نتایج پژوهش محمدلو و همکاران (2015) نشان دادند بین ویژگی‌های شخصیتی و رضایت از زندگی رابطه مثبت و معنی‌دار وجود دارد. همچنین، تحقیقات چهره و همکاران (2017)، اسکافهازر و المند (2014) کلاستون و همکاران (2012) نشان دادند عوامل روشن شخصیت می‌توانند رضایت از زندگی را به‌صورت مثبت پیش‌بینی کنند.

نحوه جهت‌گیری ارزشی[10] نیز در زندگی از عواملی است که با رضایت از زندگی ارتباط دارد. ارزش‌ها سازه‌های روانشناختی وسیعی هستند که بر رفتار انگیزشی و بهزیستی فردی اثرگذارند و به‌عنوان کیفیت رفتار ایدئال، فراهم‌کردن سازمان و انسجام در زندگی و مدیریت رفتار هدفمند تعریف شده‌اند (Ciarrochi et al., 2010). شوارتز (2006) ده نوع ارزش شامل خیرخواهی، سنت‌گرایی، همنوایی، امنیت، قدرت، موفقیت، هیجان‌خواهی، خوداتکایی، جهانگرایی معرفی کرد که جنبه انگیزشی دارند. افرادی که برای خود ارزش‌های مشخصی تعریف می‌کنند و به آنها اهمیت می‌دهند، احساس بهزیستی مثبت و رضایت از زندگی می‌کنند؛ برای مثال، نتایج پژوهش صادقی و همکاران (2018) نشان دادند بین رضایت از زندگی و دین‌داری رابطه مثبت وجود دارد. ارزش‌ها در شمار درونى‌ترین لایه‌هاى شخصیت افراد بوده و شناخت دقیق هر فرد در گرو شناخت این ارزش‌ها و گرایش‌هاى ارزشى اوست؛ بنابراین، با توجه به اینکه ارزش‌هاى یک فرد زیرمجموعه صفات شخصیت است، جهت‌گیری ارزشی افراد تحت تأثیر صفات شخصیتی نیز قرار می‌گیرد (Isazadegan et al., 2017). پژوهش‌ها رابطه صفات تاریک و روشن شخصیت با جهت‌گیری ارزشی را نشان داده‌اند؛ برای مثال، در پژوهش شیبانی و همکاران (1394) بین میزان مذهبی‌بودن فرد و توافق که از مؤلفه‌های صفات روشن شخصیت است، رابطه وجود داشت. نتایج پژوهش عقلی و همکاران (2018) گویای این بود که صفت ماکیاولیسم با سبک‌های شوخ‌طبعی، پیوندجویی و خودارزنده‌سازی رابطه معکوس دارد؛ در حالی که با سبک‌های پرخاشگرانه و خودتحقیرگرایانه رابطه مستقیم دارد. صفت جامعه‌ستیزی با پیوندجویی رابطه معکوس دارد؛ در حالی که با سبک‌های پرخاشگرانه و خودتحقیرگرایانه رابطه مستقیم دارد. نحوه جهت‌گیری ارزشی، برای مثال باورهای دینی باعث استفاده بیشتر از ساز‌‌وکارهای دفاعی رشدیافته و استفاده کمتر از دفاع‌‌‌‌‌‌‌‌های رشدنایافته و روان‌‌‌‌‌‌‌‌آزرده می‌‌‌‌‌‌‌‌شود که درنهایت موجب افزایش رضایت از زندگی می‌‌‌‌‌‌‌‌شود (Mehrienajad & Sharifi, 2017). افراد با صفات تاریک شخصیت معیارهای ارزشی ضد اخلاقی را در زندگی انتخاب می‌کنند که رفتار غیراخلاقی آنها با صفات تاریک شخصیت آنها مرتبط است (O’Boyle et al., 2012) که این نوع جهت‌گیری همان‌طور که قبلاً اشاره شد موجب نارضایتی از زندگی می‌شود.

 بنابراین، نظر به اینکه رضایت‌داشتن از زندگی، یکی از مفاهیم بسیار مهم و مؤثر بر جنبه‌های مختلف زندگی انسان است و با توجه به اینکه صفات و ویژگی‌های شخصیتی و نوع جهت‌گیری ارزشی افراد در زندگی بر میزان رضایت از زندگی تأثیر زیادی دارد، به نظر می‌رسد انجام این پژوهش برای بررسی روابط بین ابعاد تاریک و روشن شخصیت با رضایت از زندگی ازطریق میانجی‌گری جهت‌گیری ارزشی از اهمیت زیادی برخوردار باشد تا در صورت وجود رابطه معنادار راه را برای لزوم انجام مداخلات روان‌درمانی و آموزش‌های پیشگیرانه مدون و همه‌جانبه در سطح فردی، خانوادگی، اجتماعی هموار سازد؛ زیرا با انجام انواع مداخلات روان‌درمانی لازم با هدف تأثیرگذاری بر متغیرهای ابعاد شخصیتی و کیفیت جهت‌گیری ارزشی و وجود رابطه بین این متغیرها با رضایت از زندگی، می‌توان میزان رضایت از زندگی را تا حدودی افزایش داد. همچنین، بررسی‌های انجام‌شده نشان داده است که پژوهش‌های کافی دربارۀ رابطه ترکیبی ابعاد تاریک و روشن شخصیت و جهت‌گیری ارزشی با رضایت از زندگی صورت نگرفته است؛ از این رو، پژوهش حاضر به بررسی رابطه ترکیبی این متغیرها با رضایت از زندگی پرداخته است؛ بنابراین، پژوهش حاضر در پی آن است که مشخص کند آیا بین ابعاد تاریک و روشن شخصیت با رضایت از زندگی ازطریق میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی رابطه معنی‌دار وجود دارد؛ از این رو، فرضیه‌های پژوهش به این شرح آزمون شدند: 1- ابعاد تاریک شخصیت بر رضایت از زندگی اثر منفی دارد؛ 2- ابعاد روشن شخصیت بر رضایت از زندگی اثر مثبت دارد؛ 3- بین ابعاد تاریک شخصیت با رضایت از زندگی و با میانجی‌گری جهت‌گیری ارزشی رابطه منفی وجود دارد و 4- بین ابعاد روشن شخصیت با رضایت از زندگی و با میانجی‌گری جهت‌گیری ارزشی رابطه مثبت وجود دارد.

روش

روش پژوهش، جامعۀ آماری، نمونه: روش این پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود که با استفاده از روش معادلات ساختاری انجام گرفت. جامعۀ آماری تمامی افراد مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی شهر تبریز (86 مرکز بهداشتی) در سال 1400 بودند که برای دریافت خدمات بهداشتی (تنظیم خانواده، انجام واکسیناسیون، کنترل روند رشدی‌، تکاملی کودکان، کنترل بارداری، انجام مشاوره و ...) مراجعه کردند. معیارهای ورود به پژوهش عبارت از: داشتن دامنه سنی 26 تا 65 سال اعم از زن و مرد، میزان سواد دست‌کم سوم راهنمایی و رضایت آگاهانه برای شرکت در پژوهش، نداشتن بیماری صعب‌العلاج جسمی و روانی (انواع سرطان‌ها، بیماری‌های زمینه‌ای، اختللات روانی بنا به اظهار پاسخگو که به نحوی بر رضایت از زندگی تأثیر می‌گذاشت) بودند. همچنین، معیارهای خروج از پژوهش تمایل‌نداشتن برای ادامه همکاری بود. روش نمونه‌گیری از نوع نمونه‌گیری دردسترس به دلیل دسترسی کم به مراجعین به لحاظ همه‌گیری بیماری کرونا بود. حجم نمونه با استفاده از فرمول پیشنهادی حجم نمونه تاباکنیک و فیدل[11] برآورد شد. بر این اساس، حداقل حجم نمونه در مطالعات همبستگی از فرمول N ≥ 50+ 8m محاسبه می‌شود (N= حجم نمونه وm = تعداد متغیرها). به این ترتیب، تعداد 400 نفر (تعدادی بیش از تعداد حجم نمونه طبق فرمول) براساس روش برآورد حجم نمونه به‌صورت دردسترس با لحاظ مقادیر افت انتخاب شدند.

ابزار سنجش: دینر و همکاران[12] پرسشنامۀ رضایت از زندگی[13] (SWLS) را در سال 1985 ساختند. این مقیاس شامل پنج گویه است که هر گویه در مقیاس 5 درجه‌ای لیکرت از 5= کاملاً موافقم تا 1= کاملاً مخالفم نمره‌گذاری می‌شود و نمره بالا نشان‌دهندۀ میزان رضایت بیشتر از زندگی است. نمره پایین نشان‌دهندۀ میزان رضایت پایین از زندگی است. دامنه نمرات آن از 5 تا 25 است. دینر و همکاران (1985) پایایی این مقیاس را با روش آلفای کرونباخ 86/0 به دست آورده‌اند. بیانی و همکاران (Bayani et al., 2007) اعتبار مقیاس رضایت از زندگی را با استفاده از روش آلفای کرونباخ 83/0 و با روش بازآزمایی 69/0 گزارش کردند. در پژوهش حاضر، آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده مربوط به این مقیاس 78/0 بوده است.

پرسشنامۀ صفات تاریک شخصیت[14] ((DTP ابزاری 12 ماده‌ای است که جانسون و وبستر در سال 2010 طراحی کردند. این مقیاس شامل سه خرده‌مقیاس ماکیاولیستی (4 گویه: 1،2،3،4)، جامعه‌ستیزی (4 گویه: 5،6،7،8) و خودشیفتگی (4 گویه: 9،10،11،12) است. هر گویه بر یک مقیاس 7 درجه‌ای لیکرت از 1= کاملاً مخالفم تا 7= کاملاً موافقم نمره‌گذاری می‌شود و نمره بالا نشان‌دهنده میزان بالای صفات تاریک شخصیت در فرد است. دامنه نمرات از 12 تا 84 است. جانسون و وبستر (2010) ضریب پایایی بازآزمایی این پرسشنامه را 89/0 برای کل مقیاس، 86/0 برای خرده‌مقیاس ماکیاولی، 76/0 برای ضد‌ اجتماعی و 87/0 برای خودشیفتگی گزارش کردند. در پژوهش شریفی‌نیا و هارون‌ رشیدی (2020)، ضریب آلفای کرونباخ برای خرده‌مقیاس ماکیاولی، جامعه‌ستیزی و خودشیفتگی به‌ترتیب 71/0، 72/0، 74/0 بوده است. در پژوهش حاضر، آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده برای خرده‌مقیاس‌های ماکیاولیستی، ضد اجتماعی و خودشیفتگی به‌ترتیب 79/0، 69/0 و 73/0 به دست آمد.

پرسشنامۀ ابعاد سه‌گانه روشن شخصیت[15] (LTP) نخستین پیش‌نویس اندازه‌گیری گرایش‌ علاقه و جهت‌گیری‌های خیرخواهانه نسبت به دیگران است که کافمن و همکاران (2019) طراحی کردند. این پرسشنامه از سه خرده‌مقیاس کانتیانیسم (4 گویه: 9،10،11،12)، انسانیت (4 گویه: 5،6،7،8)، ایمان به انسانیت (4 گویه: 1،2،3،4) تشکیل شده است. این فرم شامل 12 گویه است که هر گویه در مقیاس پنج‌گزینه‌ای لیکرت از 1=کاملاً مخالفم تا 5=کاملاً موافقم نمره‌گذاری می‌شود و نمره بالا نشان‌دهندۀ میزان بالای صفات روشن شخصیت در فرد است. دامنه نمرات آن از 12 تا 60 است. ضریب پایایی درونی دیده‌شده برای این خرده‌مقیاس‌ها، ایمان به انسانیت، انسانیت و کانتیانیسم به‌ترتیب 82/0، 79/0، 72/0 و ضریب پایایی درونی برای این مقیاس در کل 84/0 برآورد شده است (Kaufman et al., 2019). ترجمه‌ای از این پرسشنامه موجود نبود؛ بنابراین، در این پژوهش پرسشنامه مذکور، ترجمه و روایی آن در نمونه 40 نفری از کارکنان مرکز بهداشت شهرستان تبریز به روش نمونه‌گیری تصادفی آزمون شد و نتایج به‌دست‌آمده که با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه شد، برای متغیرهای کانتیانیسم 69/0، انسانیت 72/0 و ایمان به انسانیت 68/0 به دست آمد که نشان‌دهندۀ قابل استفاده بودن این پرسشنامه در جامعه ایرانی است.

شوارتز پرسشنامۀ نظام ارزشی[16](SVS) را در سال (2006) با 57 سؤال و در ده مقیاس نظام ارزشی اعم از خیرخواهی (7 گویه: 1 تا 7)، سنت (5 گویه: 8 تا 12)، هم‌نوایی (5 گویه: 13 تا 17)، امنیت (7 گویه: 18 تا 24)، قدرت (5 گویه: 25 تا 29)، برانگیختگی (4 گویه: 30 تا 33)، لذت‌گرایی (3 گویه: 34 تا36)، موفقیت (4 گویه: 37 تا 40)، استقلال (7 گویه: 41 تا 47) و جهان‌گرایی (10 گویه: 48 تا 57) ساخت. هر گویه بر یک مقیاس 7 درجه‌ای لیکرت از 1= مخالف ارزش‌های من تا 7= عالی نمره‌گذاری شده است. حداقل نمره در این آزمون 57 است و نمره بالا نشان‌دهندۀ میزان نظام ارزشی در سطح خوب خواهد بود. نتایج به‌صورت ضعیف، متوسط، خوب و بسیار خوب به شرح زیر برآورد می‌شوند: در صورتی که نمرات پرسشنامه بین 57 تا 114 باشد، میزان نظام ارزشی ضعیف است. در صورتی که 114 تا 171 باشد، میزان نظام ارزشی متوسط و در صورتی که بالای 171 باشد، میزان نظام ارزشی بسیار خوب خواهد بود. درخصوص پایایی این آزمون که شوارتز (2006) اجرا کرد، آلفای به‌دست‌آمده در خرده‌مقیاس‌های خیرخواهی، سنت‌گرایی، هم‌نوایی، امنیت، قدرت، برانگیختگی، لذت‌گرایی، موفقیت، خودالقایی و جهان‌گرایی به‌ترتیب 61/0، 37/0، 48/0، 64/0، 50/0، 69/0، 79/0، 52/0، 53/0، 57/0 بود. آلفای به‌دست‌آمده برای هر یک از خرده‌مقیاس‌های این آزمون در تحقیق سهامی (2008) بیشتر از 70/0گزارش شده است و در پژوهش حاضر، آلفای به‌دست‌آمده برای هریک از خرده‌مقیاس‌های این آزمون بیش از 67/0 برآورد شد.

روش اجرا و تحلیل: بعد از تصویب طرح در شورای پژوهشی دانشگاه و کسب کد اخلاق (IR.IAU.TABRIZ.REC.1400089) و نامهمعرفی، به معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، و بعد از هماهنگی‌های لازم، به مراکز بهداشتی (سلامت) مراجعه شد. بعد از جلب رضایت آگاهانه و توضیح نحوه تکمیل پرسشنامه‌ها توسط مراجعینی که برای دریافت خدمات بهداشتی مراجعه کرده بودند، پرسشنامه‌ها در اختیار آنها گذاشته شد و به آزمودنی‌ها اطمینان داده شد که اطلاعات داده‌شده از آنها محرمانه خواهد بود و اینکه در صورت عدم رضایت یا دادن پاسخ ناقص به سؤالات می‌توانند از مطالعه خارج شوند. برای پرکردن پرسشنامه حدود 20 الی 30 دقیقه وقت داده و گفته شد در صورت نداشتن زمان لازم می‌توانند پرسشنامه‌ها را به منزل ببرند و بعد از تکمیل تحویل دهند. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار AMOS استفاده شد.

داده‌های به‌دست‌آمده از پرسشنامه‌های تکمیل‌شده در دو بخش توصیفی و استنباطی تحلیل شدند. در بخش توصیفی با استفاده از نرم‌افزار SPSS داده‌ها در قالب جداول، میانگین‌ها و انحراف استاندارد‌ها ارائه شدند. در بخش استنباطی از روش الگویابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌افزار AMOS استفاده شد.

 

 

یافته‌ها

از مجموع 400 نفر شرکت‌کننده در این پژوهش 127 نفر مرد (75/31 درصد) و 273 نفر زن (25/68 درصد) بودند. دامنه سنی شرکت‌کنندگان بین 26 تا 65 سال با میانگین و انحراف‌ معیار 36/13±28/35 بود. 296 نفر (5/76 درصد) از شرکت‌کنندگان متأهل و 5/23 درصد مجرد بودند. از لحاظ میزان تحصیلات 80 نفر (20 درصد) دارای مدرک دیپلم، 43 نفر (75/10 درصد) دارای مدرک فوق دیپلم، 185 نفر (25/46 درصد) دارای مدرک لیسانس، 66 نفر (5/16 درصد) دارای مدرک فوق لیسانس و 26 نفر (5/6 درصد) دارای مدرک دکترا بودند. نتایج میانگین، انحراف استاندارد، کجی، کشیدگی و نتایج آزمون z کولموگروف - اسمیرنوف و نیز ماتریس همبستگی روابط متقابل داده‌ها در جدول 1 ارائه شده‌‌اند.

 

جدول 1. شاخص‌های مرکزی، پراکندگی، ماتریس همبستگی پیرسون و آماره Z برای بررسی نرمال‌بودن توزیع داده‌ها (N=400)

Table 1: Central indices, dispersion, Pearson correlation matrix and Z statistics to check the normality of data distribution

متغیرها

M(SD)

کجی

کشیدگی

آماره z

1

2

3

4

 

1. ابعاد تاریک شخصیت

(86/11)89/38

469/0-

04/1-

073/0

1

 

 

 

 

2. ابعاد روشن شخصیت

(78/10)24

444/0

850/0-

082/0

**61/0-

1

 

 

 

3. جهت‌گیری‌های ارزشی

(18/67)006/285

347/0-

01/1-

071/0

**58/0-

**56/0

1

 

 

4. رضایت از زندگی

(34/5)42/14

144/0-

105/1-

081/0

**64/0-

**69/0

**62/0

1

 

 

 

 

 

 

** P01/0>

 

 

در جدول 1، نمرات میانگین مؤلفه‌های ابعاد تاریک شخصیت، ابعاد روشن شخصیت، جهت‌گیری‌های ارزشی و رضایت از زندگی گزارش شده است. همچنین، دامنه نمرات، کجی و کشیدگی در متغیرهای پژوهش در بازه (2و2-) قرار دارد و نشان می‌دهد داده‌ها نرمال هستند. معنی‌دار نبودن آزمون کالموگروف اسمیرنوف در سطح کمتر از 05/0 نیز نشان‌دهندۀ نرمال‌بودن توزیع داده‌هاست.

همچنین، با توجه به جدول 1، بین ابعاد تاریک شخصیت با ابعاد روشن شخصیت، جهت‌گیری ارزشی و رضایت از زندگی رابطه منفی معناداری وجود دارد. بین ابعاد روشن شخصیت با جهت‌گیری‌های ارزشی و رضایت از زندگی رابطه مثبت معناداری وجود دارد و بین جهت‌گیری‌های ارزشی با رضایت از زندگی رابطه مثبت معناداری وجود دارد.

نتیجه بررسی تشخیصی داده‌های پرت تک‌‌متغیری در متغیر وابسته با استفاده از نمودار جعبه‌ای و تبدیل نمرات خام به نمرات استاندارد و بررسی نمرات z بزرگ‌تر از 5/2 نشان داد داده‌های پرت تک‌متغیری وجود ندارند. همچنین، بررسی فاصله ماهالانوبیس به‌منظور تشخیص داده‌های پرت چندمتغیری نشان داد داده پرت چندمتغیری وجود ندارد. با توجه به اینکه کمترین مقدار شاخص VIF برابر 61/1 و بیشترین مقدار آن برابر 95/1 (کمتر از 10) و شاخص تحمل از 51/0 تا 62/0 (کمتر از 1/0) بود، شاخص‌های VIF و تحمل در هر یک از متغیرهای پیش‌بین در حد مطلوب است و بین متغیرهای پیش‌بین، همبستگی‌های بزرگ وجود ندارد و ‌تخطی جدی مشهود نیست. در جدول 2 به بررسی اثرات مستقیم متغیرهای پژوهش پرداخته شده است.

جدول 2. اثرات مستقیم ابعاد تاریک و روشن شخصیت با میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی و رضایت از زندگی

Table 2. Direct effects of dark and light triads of personality mediated by value orientations

and life satisfaction

متغیرهای پژوهش

ضریب

S.E

CR

P-Value

ابعاد تاریک شخصیت- رضایت از زندگی

38/0-

100/0

905/5-

001/0

ابعاد روشن شخصیت- رضایت از زندگی

34/0

082/0

639/5

001/0

ابعاد تاریک شخصیت- جهت‌گیری‌های ارزشی

30/0-

201/0

657/3-

003/0

ابعاد روشن شخصیت- جهت‌گیری‌های ارزشی

29/0

173/0

634/3

006/0

 

 

 

                                                                            .83                           .68                                                                            .58

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1. مدل ساختاری ابعاد تاریک و روشن شخصیت با میانجی‌گری جهت‌گیری ارزشی بر رضایت از زندگی

Figure 1. Structural model of dark and light triads of personality mediated by value orientation on life satisfaction

 

 

 

با توجه به جدول 2، اثرات مستقیم ابعاد تاریک شخصیت بر رضایت از زندگی (001/0= p ,38/0- =) و بر جهت‌گیری‌های ارزشی (003/0= p ,30/0- =) معنی‌دار است. ابعاد روشن شخصیت بر رضایت از زندگی (001/0= p ,34/0 =) و جهت‌گیری‌های ارزشی (006/0= p ,29/0 =) معنی‌دار است.

در بررسی شاخص‌های برازش مدل برونداد شاخص‌ها به شرح زیر بودند: مجذور خی نسبی (79/2x2/df=)، شاخص نیکویی برازش (90/0GFI=)، شاخص برازش هنجارشده (91/0NFI=)، شاخص نیکویی برازش مقایسه‌ای (95/0= CFI) و جذر میانگین مجذورات خطای تقریب (063/0= RMSEA) که حاکی از برازش متوسط مدل برونداد بود که به دلیل زیادشدن جداول از رسم جدول خودداری شد.

برای بررسی روابط غیرمستقیم ابعاد تاریک و روشن شخصیت با رضایت از زندگی با میانجیگری جهت‌گیری‌های ارزشی، نتایج بوت استراپ در جدول 3 ارائه شده‌اند.

 

 

جدول3. نتایج بوت استراپ روابط غیرمستقیم مدل (ابعاد تاریک و روشن شخصیت با رضایت از زندگی و میانجی‌گیری جهت‌گیری‌های ارزشی)

Table 3. Bootstrap results of indirect model relationships (dark and light triads of personality with life satisfaction and mediation of value orientations)

متغیرهای پژوهش

برآورد استاندارد

حد پایین

حد بالا

سطح معناداری

رابطه ابعاد تاریک شخصیت با رضایت از زندگی و میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی

097/0-

200/0-

027/0-

006/0

رابطه ابعاد روشن شخصیت با رضایت از زندگی و میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی

092/0

022/0

194/0

004/0
           

 

 

با توجه به نتایج آزمون بوت استرپینگ در جدول 3، اثر غیرمستقیم ابعاد تاریک شخصیت بر رضایت از زندگی با میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی منفی (097/0-=) و همچنین، اثر غیرمستقیم ابعاد روشن شخصیت بر رضایت از زندگی با میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی مثبت (092/0=) و در سطح معنی داری کمتر از 05/0 معنادار است و نشان می‌‌دهد بین ابعاد تاریک و روشن شخصیت با رضایت از زندگی و میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی رابطه وجود دارد که این رابطه در ابعاد تاریک شخصیت منفی و در ابعاد روشن شخصیت مثبت است.

 

بحث

این پژوهش با هدف بررسی رابطه ابعاد تاریک و روشن شخصیت با رضایت از زندگی با میانجی‌گری جهت‌گیری ارزشی انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد ابعاد تاریک شخصیت بر رضایت از زندگی اثر منفی دارد؛ به این معنی که هرچهابعاد تاریک شخصیت بیشتر باشد، رضایت از زندگی کاهش خواهد یافت که این یافته‌ با نتایج پژوهش‌های شریفی‌نیا و‌ هارون‌ رشیدی (2020)، لاو و هولدر (2014)، بیرامی و قلی‌زاده (2012)، بهزاد مقدم (2016) مطابقت دارد؛ زیرا رابطه منفی و معنی‌دار بین رضایت از زندگی و ابعاد تاریک شخصیت گزارش دادند. در تبیین این یافته‌‌‌‌‌‌‌‌ می‌‌‌‌‌‌‌‌توان گفت با توجه به نظریه‌‌‌‌‌‌‌‌های روانشناختی، رضایت از زندگی به‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌ تحت تأثیر پس‌‌‌‌‌‌‌‌زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌های رشدی فرد قرار دارد؛ مانند صفات شخصیت که از مؤلفه‌‌‌‌‌‌‌‌های اساسی در پیش‌‌‌‌‌‌‌‌بینی رضایت از زندگی است. مؤلفه‌‌‌‌‌‌‌‌های شخصیتی، بر رضایت از زندگی به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌گذارند. شخصیت می‌‌‌‌‌‌‌‌تواند به‌‌‌‌‌‌‌‌طور مستقیم با تأثیرگذاری بر انتخاب‌‌‌‌‌‌‌‌ شغل، روابط بین فردی و حتی تجربه رویدادهای ناخوشایند بر رضایت از زندگی تأثیر بگذارد. افراد به‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور معمول به‌ دنبال شرایطی هستند که ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌های شخصیتی آنها را منعکس می‌‌‌‌‌‌‌‌کند و این موقعیت بر رضایت از زندگی آنها تأثیر می‌‌‌‌‌‌‌‌گذارند (Behzad Moghaddam, 2016)؛ برای مثال، افرادی که از تعارضات بین‌فردی اجتناب می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند، ثبات هیجانی دارند که با نمره پایین در عامل صفات تاریک شخصیت مشخص می‌‌‌‌‌‌‌‌شود. این افراد خلق‌وخوی ملایمی دارند و از زندگی خود رضایت بیشتری دارند. صفات تاریک شخصیت که با خلق پایین و عاطفه منفی همراه است، ازطریق تأثیرگذاری بر میزان روابط بین‌‌‌‌‌‌‌‌فردی و تفریحات و فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌های لذت‌‌‌‌‌‌‌‌بخش می‌‌‌‌‌‌‌‌تواند بر رضایت از زندگی تأثیر بگذارند (Beyrami & Gholizadeh, 2012). صفات تاریک شخصیت سازه‌‌‌‌‌‌‌‌ای است که تمایل به تجربه بیشتر حالات هیجانی ناخوشایند مانند خشم، غم، ناامیدی و سایر هیجانات منفی را نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌دهد. افرادی که صفات تاریک شخصیت بالایی دارند، زندگی را استرس‌‌‌‌‌‌‌‌زا درک می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و از حمایت‌‌‌‌‌‌‌‌های اجتماعی خود ناراضی هستند که درنتیجه، می‌‌‌‌‌‌‌‌تواند سطوح پایین‌‌‌‌‌‌‌‌تر رضایت از زندگی را تبیین کند (Marashi et al., 2017).

از نتایج دیگر پژوهش حاضر این بود که ابعاد روشن شخصیت بر رضایت از زندگی اثر مثبت دارد؛ یعنی هرچه میزان صفات روشن شخصیت در فرد بیشتر باشد، میزان رضایت از زندگی بیشتر خواهد بود که این نتیجه با نتایج پژوهش مرعشی و همکاران (2017)، محمدلو و همکاران (2015)، کافمن و همکاران (2019) و شریفی‌نیا و هارون رشیدی (2020) همسو است. آنها در پژوهش‌های خود رابطه مثبت و معنی‌دار صفات روشن شخصیت با رضایت از زندگی را نشان دادند. در تبیین اینکه صفات روشن شخصیت توانایی پیش‌‌‌‌‌‌‌‌بینی رضایت از زندگی را دارد، می‌‌‌‌‌‌‌‌توان گفت افراد دارای صفات روشن شخصیت، مردم‌‌‌‌‌‌‌‌گرا هستند و فعال و پرحرف به نظر می‌‌‌‌‌‌‌‌رسند و مایلند بشاش و سرحال باشند. آنها نسبت به افراد دارای صفات تاریک شخصیتی تجارب هیجانی مثبت‌‌‌‌‌‌‌‌تری را چه در هنگام تنهایی و چه در هنگام بودن با دیگران تجربه می‌‌‌‌‌‌‌‌کنند و این عاطفه مثبت باعث رضایت بیشتر از زندگی می‌شود (Sharifinia & Haroonrashidi, 2020). همچنین، این افراد خوش‌‌‌‌‌‌‌‌بین، سرخوش و پرانرژی‌اند و در فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌های اجتماعی، اهل همکاری و تفریح‌اند. این افراد می‌توانند حمایت‌‌‌‌‌‌‌‌های اجتماعی بیشتری را به خود جلب کنند؛ به ‌‌‌‌‌‌‌‌طوری‌‌‌‌‌‌‌‌ که تعاملات اجتماعی و نیز پرانرژی و بشاش‌بودن آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌تواند رضایت از زندگی آنها را بالا ببرد (Marashi et al., 2017). افراد دارای صفات روشن شخصیت توانایی‌های کلامی و ارتباطی گسترده‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارند که این مسئله باعث تسهیل روابط با دیگران می‌‌‌‌‌‌‌‌شود و شبکه اجتماعی وسیع‌‌‌‌‌‌‌‌تر و حمایت اجتماعی بیشتری برای آنها فراهم می‌‌‌‌‌‌‌‌کند که به تبع آن، رضایت از زندگی فرد نیز افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌یابد (Kaufman et al., 2019). صفات روشن شخصیت باعث استفاده بیشتر از سازوکارهای دفاعی رشدیافته مانند پیشاپیش‌‌‌‌‌‌‌‌نگری و درنتیجه، رضایت بیشتر از زندگی می‌‌‌‌‌‌‌‌شود (Mohammadlou et al., 2015).

 از یافته‌های دیگر این پژوهش این بود که بین ابعاد تاریک با رضایت از زندگی و میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی رابطه وجود دارد. این نتایج با نتایج عقلی و همکاران (2018)، لاو و هولدر (2014)، ابویل و همکاران (2012) که به بررسی رابطه ابعاد تاریک شخصیت و ویژگی‌های شخصیتی با جهت‌گیری ارزشی پرداخته‌اند، همسو است.

درباره تأثیر و رابطه صفات تاریک شخصیت و جهت‌گیری‌های ارزشی با رضایت از زندگی می‌‌‌‌‌‌‌‌توان گفت افراد دارای صفات تاریک شخصیت، افرادی مضطرب، افسرده، دارای احساس گناه، عزت نفس پایین، تنیده و دمدمی هستند که این خصوصیات هم‌تراز با ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌های افراد با جهت‌گیری ارزشی بالا نیستند ( Sharifinia & Haroonrashidi, 2020). با توجه به رابطه منفی قوی رضایت از زندگی و صفات تاریک شخصیت می‌‌‌‌‌‌‌‌توان به اهمیت نقش جهت‌گیری ارزشی در رضایت از زندگی پی برد؛ برای مثال، باورهای دینی (به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های جهت‌گیری ارزشی) باعث استفاده بیشتر از سازوکارهای دفاعی رشدیافته و استفاده کمتر از دفاع‌‌‌‌‌‌‌‌های رشدنایافته و روان‌‌‌‌‌‌‌‌آزرده می‌‌‌‌‌‌‌‌شود که درنهایت موجب افزایش رضایت از زندگی می‌‌‌‌‌‌‌‌شود (Mehrienejad & Sharifi, 2017). افرادی که دارای صفات تاریک شخصیت در سطح بالا هستند، معمولاً معیارهای ارزشی ضد اخلاقی را در زندگی پیش می‌گیرند (O’Boyle et al., 2012) که این رفتارهای غیراخلاقی در آنها که متناسب با ویژگی‌های شخصیتی آنهاست، به عدم رضایت از زندگی منجر می‌شود.

یافته دیگر پژوهش این بود که بین ابعاد روشن شخصیت با رضایت از زندگی و با میانجی‌گری جهت‌گیری‌های ارزشی رابطه مثبت وجود دارد؛  این نتایج با نتایج وود و همکاران (2010)، کافمن و همکاران (2019) و مهری‌‌‌‌‌‌‌‌نژاد و شریفی (2017) همسو است. در پژوهش‌های آنها رابطه بین صفات روشن شخصیت و جهت‌گیری‌های ارزشی با رضایت از زندگی نشان داده شده است که با نتایج پژوهش حاضر همخوانی دارد.

در تبیین این یافته نیز همان‌طور که قبلاً تبیین شد افراد دارای صفات روشن شخصیت به لحاظ ویژگی‌های شخصیتی دارای رضایت بیشتر از زندگی هستند. رضایت از زندگی زمانی به وجود می‌‌‌‌‌‌‌‌آید که جهت‌گیری‌های ارزشی فرد واقع‌‌‌‌‌‌‌‌گرایانه باشد. افرادی که صفات روشن شخصیت دارند، سازوکارهای دفاعی مثبت، دیدگاه واقع‌‌‌‌‌‌‌‌بینانه و منطقی را در زندگی پرورش می‌‌‌‌‌‌‌‌دهند که درنهایت باعث رضایت از زندگی می‌شود (Kaufman et al., 2019)؛ بنابراین، با توجه به تفاسیر بالا، صفات تاریک و روشن شخصیت می‌توانند ازطریق تأثیرگذاری بر نحوه جهت‌گیری‌های ارزشی افراد در زندگی بر میزان رضایت از زندگی تأثیر زیادی داشته باشند.

بر‌اساس یافته‌های این پژوهش پیشنهاد می‌شود پژوهشی مشابه پژوهش حاضر در شرایط عادی (بدون کرونا) و در سنین پایین‌تر از 25 سال و بیشتر از 65 سال و ساکنان شهرها‌ی دیگر نیز انجام گیرد.

پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی از روش نمونه‌گیری تصادفی استفاده شود.

همچنین، به درمانگران و مشاوران پیشنهاد می‌شود در کارهای مداخله‌‌ای و بالینی، به نقش متغیرهای شخصیتی، جهت‌گیری ارزشی در شروع و ادامه مداخلات روانشناختی توجه شود.

در برنامه‌های پیشگیری اولیه دربارۀ افزایش رضایت از زندگی حتماً به نقش متغیرهایی همچون ویژگی‌های شخصیتی و جهت‌گیری ارزشی افراد توجه شود؛ زیرا با برنامه‌ریزی‌های مناسب برای آموزش‌های پیشگیرانه در سطح اولیه تا حدود درخور توجهی می‌توان از بروز و ظهور صفات تاریک شخصیت جلوگیری کرد یا از شدت بروز آنها کاست.

جهت‌گیری‌های ارزشی به‌عنوان متغیرهای ثابت در نظر نگرفته نشدند؛ چون این متغیرها و مؤلفه‌های آنها می‌توانند تحت تأثیر موقعیت باشند؛ از این رو، در مداخلات پیشگیرانه و روان‌درمانی مدنظر قرار گیرند. 

در اجرای این پژوهش نیز مانند پژوهش‌های دیگر محدودیت‌هایی وجود داشت؛ ازجمله: استفاده از نمونه‌گیری دردسترس به دلیل شیوع بیماری کرونا و حضور کم مراجعین در مراکز بهداشتی (سلامت)؛ تأثیر منفی شیوع بیماری کرونا روی سلامت روانی افراد جامعه و گروه هدف که احتمالاً بر میزان رضایت از زندگی و کیفیت پاسخگویی به سؤالات مؤثر بوده است؛ بنابراین، با پایان همه‌گیری بیماری کرونا احتمالاً پژوهش‌های مشابه آتی با چنین مشکلی روبه‌رو نخواهند بود.

سپاسگزاری

نویسندگان مقاله بر خود واجب می‌دانند تا از تمامی افرادی که در اجرای پژوهش همکاری کردند، کمال تشکر و قدردانی را ابراز کنند. همچنین، تمامی معیار‌های رعایت اخلاق در پژوهش که در مطالعه پژوهش حاضر موضوعیت داشت، همسو با بیانیه هلسینکی رعایت شده است.

 

[1]. personality

  1. 2. dark traits of personality

[3]. antisocial personality

[4]. narcissism

[5]. machiavellism

[6]. light triads of personality

[7]. humanism

[8]. kantianism

[9]. faith in humanity

[10] .value orientation 

[11]. Tabachnick & Fidel

[12]. Diener, Emmons, Larsen., Griffin

[13]. Satisfaction with life scale

[14]. dark triad of personality

[15].  light triple of personality

[16]. Schwartz value system questionnaire

References

بهزاد مقدم، ر. (1395)، پیش‌‌‌‌‌‌‌‌بینی رضایت از زندگی براساس صفات شخصیتی، حمایت اجتماعی و خودکارآمدی در دانشجویان، [پایان‌‌‌‌‌‌‌‌نامه کارشناسی ارشد چاپ‌نشده]، دانشگاه کاشان.
بیانی، ع. ا؛ کوچکی، ع. م؛ گودرزی، ح. (1386). اعتبار  و روایی مقیاس رضایت از زندگی، فصلنامه روانشناسان ایرانی، 3 (11)، 265-259.
بیرامی، م و قلی‌‌‌‌‌‌‌‌زاده، ح. (1390)، عامل‌های شخصیتی به‌عنوان پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌‌کننده افسردگی و رضایت از زندگی، نشریه پزشکی ارومیه، ۲۲(۲)، 98-92.
پورسردار، ن؛ پورسردار، ف.؛ پناهنده، ع؛ سنگری، ع و عبدی زرین، س. (1391)، تأثیر خوش‌بینی بر سلامت روانی و رضایت از زندگی، مجله پژوهشی حکیم، 16(1)، 49-42.
چهره، ‌‌‌‌ه؛ ازگلی، گ؛ ابوالمعالی الحسینی، خ و نصیری،م. (1396). بررسی ارتباط ویژگی‌های شخصیتی و رضایت زناشویی براساس مدل 5 عامل بزرگ شخصیتی، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 22(5)، 132-121.
سهامی، س. (1387). اولویت‌های ارزشی دانشجویان،  پژوهشنامه علوم اجتماعی، 2(2)، 172-158.
شریفی‌نیا، م، ع و هارون رشیدی، ه. (1399). رابطه صفات تاریک شخصیت و ابرازگری هیجانی با رضایت از زندگی نظامیان، فصلنامه روانشناسی نظامی، 1(41)، 49-41.
شیبانی، ح؛ نریمانی، م؛ محرمی، ج. (1394). بررسی رابطه جهت‌گیری مذهبی با صفات شخصیتی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی و پیام نور شهرستان دامغان، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 5 (1)، 55-76.
صادقی، م؛ ایمنی، ف و باوزین، ف. (1397). رضایت از زندگی دانشجویان: پیش‌بینی براساس دینداری، معنا در زندگی و انعطاف‌پذیری شناختی، مجله مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، 16، 222-195.
عقلی، ا؛ آهی، ق؛ منصوری، ا. (1397). نقش سه‌گانه تاریک شخصیت در پیش‌بینی بهزیستی روانشناختی و سبک‌های شوخ‌طبعی پرستاران، نشریه روانپرستاری، 6 (2)، 69-58.
عیسی‌زادگان، ع؛ سلمان‌پور، ح؛ احمدی، ع؛ قاسم‌زاده، ا. (1395). نقش تمایل به بخشش، قدردانی، امید و بهزیستی ذهنی در رضایت از زندگی، مجله پژوهش‌های نوین روانشناختی، 42 (11)، 95-111.
 محمدلو، م؛ الهی، ط و شیروانی‌‌‌‌‌‌‌‌راد، ع. (1394). بهمن‌ماه 8). نقش ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌های شخصیتی در پیش‌‌‌‌‌‌‌‌بینی نوع مکانیسم‌‌‌‌‌‌‌‌های دفاعی مورد استفاده دانشجویان، دومین کنفرانس بین‌‌‌‌‌‌‌‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، مشهد.
مرعشی، س، ع؛ محرابیان، ط و طیبی، ه. (1393). بررسی رابطه ویژگی‌‌‌‌‌‌‌‌های شخصیتی (5 عامل بزرگ)، رضایت از زندگی و هوش معنوی با آمادگی به اعتیاد مواد مخدر در کارکنان یک شرکت صنعتی، نشریه دستاوردهای روانشناختی، 4(1)، 222-203.
منصوری، و. (1395). رابطه حمایت اجتماعی و تاب‌آوری با رضایت از زندگی و درماندگی روانشناختی مادران کودکان استثنایی [پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ‌نشده]، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد.
مهری‌‌‌‌‌‌‌‌نژاد، ا و شریفی، م. (1396). رابطه مکانیسم‌‌‌‌‌‌‌‌های دفاعی سازگارانه و ناسازگارانه با دین‌‌‌‌‌‌‌‌داری دانشجویان، نشریه عملی-ترویجی علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، 5(8)، 138-118.
نیازی، م؛ گنجی، م؛ نامور مقدم، فهیمه. (1394). عوامل اجتماعی مؤثر بر رضایت از زندگی مورد مطالعه: شهروندان شهر کاشان در سال 1394، فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی،31(9)، 229-203.
References
Aqli, A., Ahi, q., Mansoori, A. (2018).The dark triple role of personality in predicting psychological well-being and nurses' humorous styles, Journal of Psychiatric Nursing, 6 (2), 58-69. (in Persian)
Bayani, A. A, Koocheky, A. M, Goodarzi H. (2007). The validity and reliability of life satisfaction scale, Journal of Iranian Psychologists,3(11), 259-265. (in Persian)
Beyrami, M. Gholizadeh, H. (2012). Personality factors as predictors of depression and life satisfaction, Urmia Medical Journal, 22 (2), 92-98. (in Persian)
Behzad Moghaddam, R. (2016), Predicting life satisfaction based on personality traits, social support and self-efficacy in students, Master Thesis in Social Psychology (Unpublished), Faculty of Literature and Humanities, Kashan University.
Chehreh, H., Azgoli, G.,Abolmaali Al-Husseini, Kh. And Nasiri, M. (2017), The study of the relationship between personality traits and marital satisfaction based on the model of 5 major personality factors, Scientific Journal of Kurdistan University of Medical Sciences, 22 (5), 121-132
Ciarrochi, L. Fisher, D. Lane, L. (2010). The link between value motives, value success, and well-being among people diagnosed with cancer. Journal of Psychological, Social and Behavioral Dimensions Center: 1-9. 
 Claxton, A., O’Rourke, N., Smith, J. Z, DeLongis, A. (2012). Personality traits and marital satisfaction within enduring relationships: An intra-couple discrepancy approach. Journal of Social and Personal Relationship, 29(3): 375-396.
  Diener, E. Emmons, R.A. Larsen.R, J,
  Griffin, S. (1985). The Satisfactions with Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49. 
Isazadegan, A., Salmanpour, H., Ahmadi, E., Gasemzadeh, A. (2017). The role of Tendency to forgiveness, gratitude, hope, and mental well-being in life satisfaction, Quarterly Journal of Psychological,42(11). (in Persian)
  Jonason, P. k., Webster, G.D. (2010), The dirty dozen: a concise measure of the dark triad. Psychological Assessment, 22(2),32-420.
Kaufman, S.B, Yaden, D.B, Hyde.Tsukayama, E, (2019), The light triad vs  Dark triad of personality new search contrasts two very different profiles  of human nature, Frontiers in psychology, 10, Article 467.
Limon, P. P, Sinatra, Monacis.L.(2020).Orientations to Happiness between the Dark Triad Traits and Subjective Well-Being, Behav Sci; 10(5), 90, DOI: 10.3390/bs10050090
Lomas, T., & Ivtzan, I. (2016). Second wave positive psychology: Exploring the positive-negative dialectics of wellbeing. Journal of Happiness Studies, 17, 1753–1768.
  Love AB, Holder MD. (2014). Psychopathy and subjective well-being. Pers Individ Dif, 66:112 -7
Mansoori, V. (2016). The Relationship between Social Support and Tolerance with Life Satisfaction and Psychological Helplessness of Mothers of Exceptional Children, Master Thesis in General Psychology (Unpublished), Islamic Azad University, Boroujerd Branch. (in Persian)
Marashi, SA. Mehrabian, T. Mosalman, M. (2017). Investigating the Relationship between Personality Traits (5 Big Factors), Life Satisfaction and Spiritual Intelligence with Readiness for Drug Addiction in the Employees of an Industrial Company, Journal of Psychological Achievements, 4 (1), 203-222. (in Persian)
Martin, S., Graziani, P., Del-Monte, J. (2021). Insight's level in borderline personality disorder, questioning consciousness. Journal of Affective Disorders Reports,3.
Mehrienejad, A., Sharifi, M. (2017). The Relationship between Adaptive and Incompatible Defense Mechanisms with Students' Religiosity, Journal of Educational Science from Islamic Point of View,5(8),118-138. (in Persian)
Mohammadlou, M., Elahi, T., Shirvani Rad, A. (2015, January 28), The role of personality traits in predicting the type of defense mechanisms used by students [Paper presentation]. Second International Conference on Psychology, Educational Sciences and Lifestyle, Mashhad.(in Persian)
Niazi, M., Ganji, M., Namvar Moghadam, F. (2015). Social factors affecting life satisfaction Study: Citizens of Kashan City in 2015, Journal of Social Development and Welfare Planning, 9 (31), 203-229 (in Persian).
O'Boyle E.H, Forsyth D.R., Banks G.C & McDaniel M.A. (2012). A meta-analysis of the Dark Triad and work behavior: A social exchange perspective. The Journal of Applied Psychology, 97, 557–579.
Paulhus, D.L., Williams, K.M. (2002). The Dark Triad of Personality. J Res Pers, 36: 556-563
Poursardar, N., Poursardar, F., Panahandeh, A., Sangari, A., Abdi Zarrin, S. (2012). The effect of optimism on mental health and life satisfaction, Hakim Research Journal,16 (1), 42-49. (in Persian)
Sadeghi, M., Imeni, F., Bavsin F. (2018). Student Life Satisfaction: Predictability Based Religiosity, the meaning of life and cognitive flexibility, Journal of Women's Studies Sociological and Psychological,16,195-222.(in Persian)
Sahami, S. (2008). Students' value priorities Journal of Social Sciences, (2)2. (in Persian)
Schaffhuser, K., Allemand, M., Martin M. (2014). Personality traits and relationship satisfaction in intimate couples: three perspectives on personality. European Journal of Personality, 28(2), 120-133.
Schwartz, S. (2006). Basic human values: theory, measurement, and applications. Revue Fran aise de Sociologie, 47(4), 929-968. 
Sheybani H, Narimani M, Muharrami J. (2015). Investigating the relationship between religious orientation and personality traits in Islamic Azad University students and Payame Noor in Damghan city, culture in the university Islamic, 5(1), 55-76. (in Persian)
 Sharifinia, M.A., Haroonrashidi, H. (2020). The Relationship between the Dark Traits ofPersonality and Emotional Expressiveness with Satisfaction of Life, journal of counseling psychology,47, 24-35. (in Persian)
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics, Boston: Pearson Education.
Wood, A.M., Froh, J.J & Geraghty, W.A. (2010). Gratitude and well-being: A review and theoretical integration, Clinical Psychology Review, 30, 890-905.
 
 
Positive Psychology Research
Volume 8, Issue 4 - Serial Number 32
Positive Psychology Research, vol. 8, Issue 4 No. 32, Winter 2022
January 2023
Pages 95-112

Files

History

  • Receive Date: 21 December 2021
  • Revise Date: 28 November 2022
  • Accept Date: 03 December 2022

Share

How to cite

Statistics