The effect of positive mood induction on increasing hope among students

Document Type : Research Paper

Authors

1 professor, Department of psychology ,Economics and Social Science, Buali sina University, Hamedan, Iran

2 Master of Psychology, Department of Psychology, Faculty of Economics and SocialSciences, University of Bu-Ali Sina, Hamedan, Iran

Abstract

Hope can play a crucial role in human behavior. It can help to develop talents, increase self-confidence, and brighten the future. This study aimed to investigate the effect of positive mood induction on increasing hope among students of Bu-Ali Sina University in Hamadan. Forty-five students with lower scores on the Hope Questionnaire were randomly assigned to the experimental (positive mood and mental imagery) and control groups (N = 15). The data were analyzed using the analysis of covariance. The results showed that the method of inducing positive moods by mental imagery and by reading positive sentences significantly increased the level of hope in students. According to the research findings, inducing a positive mood can effectively increase students' hope. As a result, it can be used to increase hope among students.
Introduction*
One of the most important factors in human success is life expectancy. Unless a human has hope for a desirable future, one cannot use the necessary perseverance to achieve the goal. Positive psychology is full of value and emphasizes happiness and positivity, strengthening one's strengths and values. Positive psychology seeks to discover the potential of individuals and their growth potential. Positive psychological approaches and concepts such as hope are recommended to prevent mental health problems in students (Kotera et al., 2021). In general, research shows that hope is a component of mental health. Positive beliefs not only help people adjust to coping with stressful events but also helps them protect their health (Taylor et al., 2000). Nellon et al. (1993) showed that a positive mood has benefits that increase hope and lead to health and well-being. The first method widely used to induce a positive mood was invented by Volton (1968). In his method, subjects are asked to read sentences slowly and then repeat aloud a list of sentences such as "I feel really good" (Velten, 1968). Various studies have examined the factors that promote hope. However, examining the effectiveness of the positive mood induction method can fill part of the gap in this field. Therefore, the present study sought to find how hope can be increased by inducing a positive mood.
 
Method
The present study was conducted by quasi-experimental method with a pre-test and post-test design and control group. The statistical population included all undergraduate students of Bu Ali Sina University in the academic year 2019-20 (N = 5580). Considering that in experimental studies, the minimum sample for each group of 15 people has been proposed (Cohen et al., 2000), in this study, 15 students were selected for each of the experimental and control groups. The hope questionnaire was used to assess the subjects' hope levels. This questionnaire, which was developed by Snyder et al. (1991) to measure hope, has 12 items and is administered as a self-assessment. The range of options is based on an eight-point scale ranging from 1 (strongly disagree) to 8 (strongly agree). The scores range between 8 and 64, and the lower score indicates a lower level of hope and vice versa. First, the experimental and control groups were tested (Snyder hope test). Then, in a private school, the first experimental group was taught mental imagery. The second experimental group was taught positive sentences in ten 90-minute sessions over two and a half months. Positive Mental Imaging Method: This method assumes that mood and memory are related. In this way, in the state of depressed mood, the man remembers more negative memories, and in the state of happy mood, more pleasant memories (Bower, 1981). Positive sentence reading method: This method, first used by Volton (1968), gives the subject a series of inductive sentences, and they are asked to repeat those sentences several times, and the hidden state in that sentence to create in themselves. In this method, the sentences are read to the subjects, and they are asked to take them with them and repeat them in different places such as university, home, bus, etc. (Argyle, 2001).
 
 
Results
One-variable analysis of covariance was used to investigate the effect of positive mood induction on increasing hope in students. Before analyzing a variable's covariance, its assumptions were examined. Test of parallelism for mental imagery groups (F = 1.924, p = 0.177) and positive sentences (F = 0.001, p = 0.983). Levene's test for mental imagery groups (F = 1.122, p = 0.072) and positive sentences (F = 0.144, p = 2.254). The results of the analysis of covariance showed that the difference between the mean scores of hope between the group of mental imagery and the control was significant (F₍1,27₎= 108.2, P < 0.05). Thus, it can be said that the method of inducing a positive mood through mental imagery significantly increased students' hope levels. Also, the difference between the mean scores of hope between the group of positive and control sentences was significant (F₍1,27₎= 58.88, P < 0.01). It can be said that the method of inducing a positive mood through positive sentences significantly increased the level of hope in students.
 
Conclusion
This study indicates that the effect of inducing a positive mood by reading positive sentences and mental imagery has led to an increase in hope for the future in students. The results of this study are consistent with the findings of McDonald et al. (2011). These findings are promising and show the potential value of positive psychology-based training programs and increase hope in particular. Teaching positive moods helps people gain more hope by thinking about the meanings and themes, strengthening optimism, identifying their strengths and abilities, and having a more optimistic outlook on their future. Seeing bright futures can increase problem-bearing endurance and redouble people's efforts to achieve goals. Paying attention to the strengths and good experiences of the past increases the likelihood of developing more positive personal perceptions. These strengths and perceptions enable people to take more responsibility for their credibility and value and to achieve a fuller and better understanding of themselves. A positive attitude allows the person to describe their situation with more positive personal perceptions. Especially when a person is asked to prove the validity of each of their strengths by presenting two criteria, the first criterion is to provide evidence of similarities and similarities. Then, the person is asked to list at least three good experiences in which the strengths in question were the main cause of that good incident. The second criterion is that one can clearly state the specific reason for the preference for using those particular strengths in those circumstances and events. When people examine some of their good experiences and find the ability to express these experiences. At the same time as the number of good experiences increases, their personal impressions expand and generalize. Then, these individuals can describe themselves in a more positive way.
 
Ethical Consideration
Compliance with Ethical Guidelines
All ethical issues such as informed consent and confidentiality of participants' identity were respected
Authors’ Contributions
All authors contributed to the study. The first author written the first draft of the manuscript. The second author edited the manuscript.
Conflict of Interest
Funding
This study was conducted with no financial support.
Acknowledgment



 
*. Corresponding author

Keywords

Full Text

یکی از عوامل مهم در موفقیت انسان، امید به زندگی است. تا انسان امید به آینده‌ای مطلوب نداشته باشد، نمی‌تواند پشتکار لازم را در راه رسیدن به هدف به کار بندد. امید، به انسان اعتماد به نفس می‌دهد و آدمی در سایۀ آن می‌تواند از تمامی ظرفیت‌های خود بهره ببرد؛ همچنان که ناامیدی اعتماد به نفس را از انسان می‌گیرد و استعدادهای او را به مرور زمان از بین می‌برد. در جوانی، امید نقش کلیدی در اعمال و رفتار آدمی دارد، استعدادها را شکوفا می‌سازد، اعتماد به نفس را زیاد می‌کند و آینده را روشنی می‌بخشد. در دنیای امروز، سلامت روانی افراد، به‌ویژه دانشجویان که سهم بسزایی در پیشبرد اهداف یک نظام و یک کشور دارند، از مهم‌ترین دغدغه‌هاست. حوزۀ روانشناسی در طول تاریخ بر عوامل تشخیص، درمان و حذف بیماری‌های روانی متمرکز بوده است. امید به‌عنوان قدرتی روانشناختی، فرآیندی شناختی است که به مردم کمک می‌کند تا انتظارات مثبتی برای رسیدن به اهداف مدنظر داشته باشند و بتوانند برآورده‌شدن این اهداف را تصور کنند (Nikoogoftar & Dousti, 2021).

زمان آن رسیده است که به جای تمرکز بر جنبه‌های منفی و بیماری بر جنبه‌های مثبت انسان توجه شود؛ جنبه‌هایی که در زیر چتر روانشناسی مثبت قرار می‌گیرند. روانشناسی مثبت پر از ارزش است و بر شادی و مثبت‌گرایی، تقویت نقاط قوت و ارزش‌های فردی تأکید دارد. روانشناسی مثبت‌گرا به دنبال کشف توانمندی‌های بالقوه افراد و پتانسیل‌های رشد فرد است. رویکردهای روانشناختی مثبت و مفاهیمی همچون امید برای پیشگیری از مشکلات سلامت روان در دانشجویان توصیه شده است (Kotera et al., 2021). امید زمانی متولد می‌شود که دو عامل کلیدی خوش‌بینی و انتظار در کنار هم قرار گیرند. با در نظر داشتن این نکته که انتظار براساس اهداف قابل دستیابی تعریف می‌شود (Peterson, 2000)، امید یکی از سازه‌های شناختی – انگیزشی است که به آن در این زمینه تأکید شده است. امید به هیچ‌وجه مادرزادی و وراثتی نیست (Retnowati et al., 2015) .امید به زندگی آماری است که به‌طور گسترده برای خلاصه‌کردن میزان مرگ‌ومیر یک جمعیت در یک زمان معین استفاده می‌شود. این آمار نشان می‌دهد گروهی از مردم چقدر مرگ‌ومیر در یک سن و سال معین را انتظار دارند (Woolf et al., 2021). امیدواری بالا باعث کاهش عوامل استرس‌زا و مقابله مؤثرتر با مشکلات و کاهش بار هیجانی مشکلات می‌شود (Jafari & Elyasi, 2021). تحقیقات هانسن (2013) نشان داده است که امید، پیش‌بین معتبری برای موفقیت‌های علمی و یک نیاز اساسی برای دانش‌آموزان است. همین‌طور، به عقیده درایسدل و مکبی (2014)، افراد با امید بالا بیشتر به انتخاب هدف می‌پردازند، راههای مفید را برای رسیدن به هدف‌های مدنظر ایجاد می‌کنند و مطمئن‌اند که از این طریق به هدف‌هایشان می‌رسند. نتایج پژوهش‌های الکساندر و آنوگیاز (2007) نشان می‌دهند امید یک راهبرد دفاعی است که با تاب‌آوری، گرایش پایین به اهمال‌کاری و پیشرفت درخور توجه در موقعیت‌های رقابتی یا موقعیت‌های استرس‌آور همراه است.

 اسنایدر (2000) امید را متغیری فردی‌ تعریف می‌کند که در جریان ارزیابی ظرفیت‌های وابسته به هدف پایدار می‌ماند؛ هرچند تحت تأثیر عواملی مانند مشاوره و آموزش در سطوح مختلف تغییر می‌پذیرد. در این نظریه امید از دیگر متغیرهای انگیزشی – شناختی مانند خوش‌بینی و خودکفایتی متمایز می‌شود (Berkman & Lieberman, 2009).

تئوری اسنایدر سه مؤلفۀ اصلی را در بر می‌گیرد: اهداف، گذرگاه و کارگزار. اهداف کوتاه، میان و بلندمدت سنگ بنای این نظریه است. گذرگاهها توانایی موجود افراد را در راههای عملی معطوف به هدف نشان می‌دهند که ازطریق گفتار درونی مشخص می‌شود (Snyder, 2000). افرادی که سطح امید بالایی دارند، اغلب دارای گذرگاههای چندگانه‌اند. وجود گونه‌های مختلف گذرگاه، زمانی اهمیت پیدا می‌کند که افراد با موانعی در راه نیل به اهدافشان مواجه شوند. کارگزار، یک مؤلفۀ انگیزشی است که توان شروع، تداوم و تلاش لازم برای پیگیری گذرگاه خاصی را تضمین می‌کند. کارگزار نیز با گفتارهای درونی نمایان می‌شود. در نظریه‌ امید، دنبال‌کردن اهداف، هیجان مثبت را فرا می‌خواند و شکست در رسیدن به اهداف، به هیجان منفی منجر می‌شود (Anderson & Galinsky, 2006). در تئوری اسنایدر و مطالعات پیشین، این انتظار وجود دارد که سطوح بالای امید موجب افزایش رضایت از زندگی و نیز کاهش آسیب‌های روانی می‌شود (Elliot et al., 1991).

به‌طور کلی پژوهش‌ها نشان می‌دهند امید از مؤلفه‌های سلامت روان است. درواقع باورهای مثبت نه‌تنها به سازگاری افراد برای مقابله با رویدادهای استرس‌زا کمک می‌کنند، از سلامتی فرد هم محافظت می‌کنند (Taylor et al., 2000). نلون و همکاران (1993) نشان دادند خلق مثبت دارای مزایایی است که امید را افزایش می‌دهد و به سلامتی و بهزیستی منجر می‌شود. افراد تقریباً روزی هزار دقیقه بیدارند؛ ولی در مقدار کمی از این زمان، هیجان‌هایی چون خشم، ترس یا شادی را تجربه می‌کنند. درمقابل، آنچه معمولاً آنها احساس می‌کنند، خلق است که احساس هیجانی پایدار ناشی از پیامد رویدادها است.

ولتن (1968) نخستین روش را برای القای خُلق مثبت به‌طور گسترده ابداع کرد. در روش او از آزمودنی‌ها خواسته می‌شود جملاتی را به‌طور آرام بخوانند و سپس با صدای بلند فهرستی از جملاتی نظیر «من واقعاً احساس خوبی دارم» را بارها تکرار کنند (Velten, 1968). بعد از روش ولتن، ثایر (1990) القای خلق را به 4 طبقه اصلی تقسیم کرد:1- روش‌های تلقین به خود و هیپنوتیزم: این روش القا، مشابه تلقین‌های هیپنوتیک است. به‌طور کلی در این روش‌ها افکار و شناخت‌های فرد، بر هیجان‌های او تأثیر می‌گذارند. 2- القای خلق با موسیقی و فیلم: در اینگونه روش‌ها از موسیقی و قطعه‌های تصویری با موضوع‌های هیجانی استفاده می‌شود. درخور ذکر است ثایر در تقسیم‌بندی خود استفاده از چهره‌ها و تصویرسازی ذهنی را به‌منظور القای خلق نیاورده است؛ اما امروزه می‌توان این روش‌ها را در طبقه فیلم و موسیقی قرار داد. 3- روش‌های القای خلق در محیط طبیعی: ویژگی عمده این روش‌ها این است که آزمودنی از هدف آزمون آگاه نیست و در شرایط طبیعی و روزمره مطالعه می‌شود. 4- القای خلق با دارو، تمرین و استرس: در این روش‌ها از استرس‌زاها مانند سر و صدا، شوک برقی، امتحان و حملات کلامی برای ایجاد استرس، ترس و دیگر حالت‌های خلقی منفی استفاده می‌شود. اگرچه تغییر خلق با داروها نیز ایجاد می‌شود، امروزه دیگر به دلیل لزوم رعایت اصول اخلاقی در پژوهش‌ها به کار نمی‌روند.

در کنار روش‌های ایجاد خلق مثبت، این نکته را باید در نظر داشت که خلق می‌تواند بالا یا پایین باشد. کسانی که خلق بسیار بالا دارند، مطالعات اکسلز و روزر (2011)، ما و همکاران، (2009)، مک دونالد و همکاران (2011)، والتون و کوهن (2011)، حاکی از آن است که خلق بالا بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان اثرگذار است، اوم و همکاران (2007) نیز با بررسی رابطه خلق مثبت با یادگیری در دانشجویان دریافتند خلق بالا نقش پیش‌بینی‌کننده در رضایت تحصیلی و عملکرد آموزشی بالاتر داشته است. تحقیقات دمارارای و همکاران (2005)، نشان می‌دهند دانش‌آموزانی که خلق مثبت به آنها آموزش داده شده است، درک مثبت‌تری نسبت به خود دارند، خودکارآمدی بالاتری را گزارش می‌دهند، تلاش و مشارکت بیشتری نشان می‌دهند و از لحاظ تحصیلی موفق‌ترند. درواقع روانشناسی مثبت‌گرا بر یادگیری عملکرد مناسب در مواجه با تنش‌های روانشناختی به‌منزلۀ یک رویکرد جایگزین در مقابل روش‌های عامیانه تأکید  دارد (Rashid & Seligman, 2018).

شناخت عوامل تأثیرگذار بر سازۀ امید، زمینه را برای ارتقا این مؤلفه و به طبع آن، افزایش پیامدهای مثبت در زمینه تحصیلی فراهم می‌سازد. پژوهش‌های مختلفی به بررسی عوامل ارتقادهندۀ امید پرداخته‌اند؛ اما به نظر می‌رسد بررسی میزان اثربخشی روش القای خلق مثبت بتواند بخشی از خلأ موجود در این زمینه را پر کند؛ بنابراین، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به این پرسش است که چگونه می‌توان امید را با القای خلق مثبت افزایش داد.

 

روش

روش پژوهش، جامعۀ آماری و نمونه: با توجه به هدف‌ اصلی پژوهش، مبنی بر شناسایی تأثیر القای خلق مثبت بر افزایش امید در بین دانشجویان دانشگاه بوعلی‌سینا همدان، پژوهش حاضر با روش، نیمه‌‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل انجام شد.

جامعۀ آماری شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه بوعلی‌سینا در سال تحصیلی 99-1398 به تعداد 5580 نفر بود. با توجه به اینکه در پژوهش‌های آزمایشی حداقل نمونه برای هر گروه 15 نفر پیشنهاد شده است (Cohen et al., 2000)، در این پژوهش حداقل دانشجویان برای هر یک از گروه‌های آزمایش و گروه کنترل در هر گروه 15 نفر انتخاب شد.

برای انتخاب گروه نمونه از بین دانشکده‌ها دو دانشکده ادبیات و علوم انسانی و کشاورزی به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. سپس از بین رشته‌های دو دانشکده، چهار رشته علوم تربیتی، حقوق، گیاه پزشکی و مهندسی خاک به‌طور تصادفی و از هر رشته دو کلاس به‌صورت تصادفی، انتخاب و پرسشنامه‌های پژوهشی به‌طور تصادفی بین 480 نفر از دانشجویان توزیع شدند و پس از جمع‌آوری و تجزیه‌و تحلیل، افرادی که نمره امید آنها پایین بود، جدا و از بین آنها 45 نفر به‌صورت تصادفی، انتخاب و در گروههای آزمایش و گواه گمارده شدند.

ابزار سنجش: پرسشنامه امید[1]: اسنایدر و همکاران (1991) این پرسشنامه را برای سنجش امید ساختند که دارای 12 عبارت است و به‌صورت خودسنجی اجرا می‌شود. طیف گزینه‌ها براساس یک مقیاس 8 درجه‌ای از کاملاً مخالف، نمره 1 تا کاملاً موافق، نمره 8 است. دامنه نمرات بین 8 تا 64 و نمره پایین‌تر نشان‌دهندۀ سطح امید پایین‌تر و بالعکس است. پرسشنامه مذکور دو زیرمقیاس شامل عامل و راهبرد را در بر می‌گیرد. پژوهش‌های زیادی از پایایی و اعتبار این پرسشنامه به‌عنوان مقیاس اندازه‌گیری امید حمایت می‌کنند. همسانی درونی کل آزمون 74/0 تا 84/0 است و اعتبار آزمون 80/0 است (Edwards et al., 2007). مقیاس امید با مقیاس‌هایی که فرایندهای روانشناختی مشابهی را می‌سنجند، همبستگی بالایی دارد؛ برای مثال، نمره‌های مقیاس امید به میزان 50/0 تا 60/0 با مقیاس خوش‌بینی شییر و کارو همبستگی دارد. همچنین، نمرات این مقیاس با نمرات سیاهة افسردگی بک همبستگی منفی دارد (51/0- تا 42/0-)(Bijari et al., 2009). در پژوهش حاضر، مقدار آلفای کرونباخ 86/0 به دست آمد.

 روش اجرا و تحلیل: ابتدا از هر دو گروه آزمایش و گروه گواه پیش‌آزمون (آزمون امید اسنایدر) گرفته ‌شد، سپس در یک آموزشگاه خصوصی به گروه آزمایش اول تصویرسازی ذهنی و به گروه آزمایش دوم جملات مثبت طی 10 جلسه 90 دقیقه‌ای در طول 2 ماه و نیم، آموزش داده و پس از اتمام آموزش، از هر سه آزمایش و گروه پس‌آزمون گرفته ‌شد. آموزش هر دو روش به آزمودنی‌های گروه آزمایش به شرح زیر بود:

روش تصویرسازی ذهنی مثبت: در این روش فرض بر این است که خلق و حافظه با هم در ارتباط‌اند؛ بدین صورت که انسان در حالت خلق افسرده، بیشتر خاطرات منفی و در حالت خلق شاد، بیشتر خاطرات خوشایند را به خاطر می‌آورد (Bower, 1981).

 

 

 

جدول 1. خلاصه روش تصویرسازی ذهنی مثبت اقتباس از باور (1981)

Table 1. Summary of Positive Mental Imaging Method by Bower (1981)

 

جلسات

محتوا

روش

1

·   آشنایی

·   تشریح اهداف

معارفه و آشنایی اولیه - هدف از حضور در این کلاس برای آزمودنی‌ها شرح داده شد، اهداف اصلی از هر جلسه به آنها بیان و تعریف جامعی از تصویرسازی ذهنی مثبت ارائه شد.

2 و 3

·   تمرین ‌به یاد آوردن و توصیف ‌خاطرات مثبت

از آزمودنی‌ها خواسته شد در طول جلسه خاطرات مثبت خود را به همراه برداشت‌هایی مثبتی که از خود دارند و اینکه چقدر خود را عامل آن اتفاق خوب می‌دانند، به خاطر آورند و آنها را در دست‌کم 2 صفحه و حداکثر 4 صفحه ثبت کنند.

4 و 5

·   تمرین به یادآوردن و توصیف ‌خاطرات مثبت

از آزمودنی‌ها خواسته شد خاطرات مثبت خود را به یاد آورند، آنها را یادداشت کنند و به توصیف آنها بپردازند. بیشترین تأکید در توصیف خاطرات بر برداشت‌های شخصی از خود، احساس خودارزشمندی و توانایی‌های آزمودنی بود.

6 و 7

·   تمرین اصل فردیت

طبق این اصل، تصاویری بیشتر در ذهن ما می‌مانند که در شکل، رنگ، فرم و اندازه منحصربه‌فرد باشند. در قالب مثال‌های مختلف و تمرین اصل فردیت مورد استفاده قرار گرفت و مفهوم سازی شد. از آزمودنی‌ها خواسته شد که براساس ویژگی‌های این اصل هر یک ده مثال منحصربه‌فرد را یادداشت و در جلسه بعدی ارائه و بررسی کنند.

8 و 9

·   تمرین مبالغه

تصاویر مبالغه‌آمیز بهتر در ذهن می‌مانند. به آزمودنی‌ها آموزش داده شد تا تصورات مثبت را ازنظر تعداد و شدت بزرگ‌نمایی کنند و برای جلسه بعد ده نمونه از موضوعات مثبت زندگی روزمره را در قالب بزرگ‌نمایی یادداشت کنند و ارائه دهند.

10

·   جمع‌بندی‌جلسات گذشته

·   نتیجه‌گیری از بحث‌های جلسات گذشته

·   اجرای‌ پس آزمون

با ارائه یک جمع‌بندی از مباحث ارائه‌شده در جلسات گذشته و یک نتیجه‌گیری کلی ارائه‌شده از آزمودنی‌ها خواسته شد در صورت داشتن سؤالی در رابطه با جلسات گذشته، آن را مطرح کنند و به‌صورت مشارکتی با سایر آزمودنی‌ها به سؤالات پاسخ دهند. در پایان آزمون امید اسنایدر برای پس‌آزمون از آنها گرفته شد.

 

 

 

روش خواندن جملات مثبت: نخستین بار ولتن (1968) این روش را به کار برد.  تعدادی جملات تلقینی به آزمودنی داده می‌شود و از آنها خواسته می‌شود آن جملات را چندین بار تکرار کنند و حالت مستتر در آن جمله را در خود به وجود آورند. در این

 

روش، جملات برای آزمودنی‌ها خوانده می‌شوند و از آنها می‌خواهند آنها را به همراه خود داشته باشند و در جاهای مختلف مانند دانشگاه، خانه و اتوبوس و ... تکرار کنند (Argyle, 2001).

 

 

 

جدول2. روش خواندن جملات مثبت اقتباس از آرگایل (2001)

Table 2. Positive Sentences Reading Method by Argyle (2001)

جلسات

محتوا

روش

1

·   آشنایی

تشریح اهداف

ابتدا هدف از حضور در این کلاس برای آزمودنی‌ها شرح داده شد، اهداف اصلی از هر جلسه به آنها بیان و تعریف جامعی از القای خلق مثبت ارائه شد.

2، 3،

·   تمرین تکرار ‌جملات مثبت

10 تصویر به مدت 3 دقیقه به آزمودنی‌ها نشان داده شد که روی هر تصویر جمله مثبتی نوشته شده بود که از آزمودنی‌ها خواسته شد تا جملات مثبت را یادداشت و در طول 3 دقیقه به معنای آن جملات مثبت فکر کنند و ترجیحأ آنها را به همراه داشته باشند و با خود تکرار کنند و تا آغاز جلسه بعد جملات مثبت ارائه‌شده را حفظ و در زمان یأس و ناامیدی آنها را با خود زمزمه کنند.

4 و 5

·   تمرین هنر لذت‌بردن و لذت‌چشی

ارائۀ خلاصه از جلسه قبل، هنر لذت‌بردن و لذت‌چشی، ارائه تکالیفی در همین راستا

6 و 7

·   تمرین انواع سبک‌های پاسخدهی مثبت

ارائۀ خلاصه از جلسه قبل، عشق و دلبستگی، ارتباط مثبت با دیگران در قالب ثبت جملات مثبت، بررسی سبک‌های پاسخ‌دهی (پاسخ‌دهی فعال - سازنده)، ارائۀ تکالیفی در همین راستا

8 و 9

·   تمرین تبدیل هیجانات

ارائۀ خلاصه از جلسه قبل، تبدیل هیجانات منفی به مثبت ازطریق بیان جملات با هیجانات متفاوت، تمرکز بر قدردانی، بخشش و همچنین، ارائۀ تکالیفی در همین راستا

10

·   جمع‌بندی ‌جلسات گذشته

·   نتیجه‌گیری از بحث‌های جلسات گذشته

·   اجرای‌ پس‌آزمون

با ارائۀ جمع‌بندی از مباحث ارائه‌شده در جلسات گذشته و نتیجه‌گیری کلی ارائه‌شده از آزمودنی‌ها خواسته شد در صورت داشتن سؤالی در رابطه با جلسات گذشته، آن را مطرح کنند و به‌صورت مشارکتی با سایر آزمودنی‌ها به سؤالات پاسخ دهند. در پایان، آزمون امید اسنایدر برای پس‌آزمون از آنها گرفته شد.

 

 

یافته‌ها

 

 

آزمودنی‌های پژوهش ازنظر پراکندگی جنسیت شامل 23 دختر و 22 پسر بودند. ازنظر پراکندگی سنی، تعداد 16 نفر 20 سال، 12 نفر 21 سال، 8 نفر 22 سال و 9 نفر 23 سال بودند. میانگین و انحراف استاندارد نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون هر یک از آزمون‌ها در جدول سه ارائه شده است.‌

 

 

جدول 3. آمار توصیفی متغیرهای تحقیق

Table 3. Descriptive statistics of research variables

گروه

تعداد

کمینه

بیشینه

میانگین

انحراف استاندارد

جملات مثبت

 

آزمایش

پیش‌آزمون

15

24

39

73/30

98/6

پس‌آزمون

15

25

43

13/38

05/7

تصویرسازی ذهنی

آزمایش

پیش‌آزمون

15

24

38

73/29

86/5

پس‌آزمون

15

26

44

20/40

25/7

-

کنترل

پیش‌آزمون

15

24

41

53/32

18/5

پس‌آزمون

15

24

40

20/32

17/5



با توجه به اطلاعات جدول 3، میانگین نمرات امید در پیش‌آزمون گروه جملات مثبت 73/30 است که در پس‌آزمون این گروه به 13/38 افزایش یافته است. همچنین، میانگین در پیش‌آزمون گروه تصویرسازی ذهنی 73/29 است که در پس‌آزمون این گروه به 20/40 افزایش یافته است؛ اما میانگین نمرات امید در پیش‌آزمون و پس‌آزمون گروه کنترل تفاوت چندانی نداشته است.

برای بررسی تأثیر القای خلق مثبت بر افزایش میزان امید در دانشجویان از تحلیل کواریانس یک‌متغیره استفاده شده است. قبل از انجام تحلیل کواریانس یک‌متغیره، پیش‌فرض‌های آن بررسی شدند. نتایج تحلیل واریانس برای بررسی شیب خط رگرسیون نشان دادند سطح معنی‌داری مقدار F به‌دست‌آمده دربارۀ تفاوت شیب‌ خطوط رگرسیون نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون امید، بین دانشجویان گروههای‌ تصویرسازی ذهنی (177/0p= و 924/1F=)، جملات مثبت (983/0p= و 001/0F=) و کنترل بالاتر از 05/0 است؛ بنابراین، شیب‌ خطوط رگرسیون این نمرات بین گروهها تفاوت معنی‌داری ندارد و فرض همگنی شیب‌‌های رگرسیون تأیید می‌شود. نتایج آزمون لون برای تعیین همگنی واریانس نمرات امید بین گروههای تصویرسازی ذهنی (072/0 p= و 122/1F =)، جملات مثبت (254/2p= و 144/0F=) و کنترل اجرا شدند که تفاوت معنی‌داری در واریانس نمرات این متغیر بین گروهها مشاهده نشد؛ بنابراین، فرض همگنی واریانس‌ها تأیید شد. همچنین، نمودار پراکنش نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون امید در گروههای آزمایش و کنترل نشان داد رابطه نمرات در هر یک از گروهها خطی است.

 

 

جدول 4. نتایج تحلیل کواریانس یک‌متغیره روی نمرات امید بین گروههای تصویرسازی ذهنی و کنترل

Table 4. Results of One-variable analysis of covariance on hope scores between mental imagery and control groups

η2

P

F

MS

df

SS

منبع تأثیرات

 

 

 

750/35

1

750/35

گروه

801/0

001/0

62/108

908/6

27

52/186

خطا

 

 

 

 

30

41877

کل

 

نتایج تحلیل کواریانس در جدول 4 نشان می‌دهند مقدار F به‌دست‌آمده برای تفاوت میانگین نمرات امید بین دو گروه تصویرسازی ذهنی و کنترل، 62/108 است و سطح معنی‌داری این مقدار با درجه آزادی 1 و 27 پایین‌تر از 05/0 است؛ بنابراین، تفاوت میانگین نمرات امید بین گروه تصویرسازی ذهنی و کنترل معنی‌دار است و روش القای خلق مثبت به شیوه تصویرسازی ذهنی به‌طور معنی‌داری باعث افزایش میزان امید در دانشجویان می‌شود.

 

 

جدول 5. نتایج تحلیل کواریانس یک‌متغیره روی نمرات امید بین جملات مثبت و کنترل

Table 5. Results of One-variable analysis of covariance on hope scores between Positive Sentences and control groups

η2

P

F

MS

df

SS

منبع تأثیرات

 

 

 

003/0

1

24/380

گروه

686/0

001/0

88/58

46/6

27

37/174

خطا

 

 

 

 

30

39608

کل

 

نتایج تحلیل کواریانس در جدول 5 نشان می‌دهند مقدار F به‌دست‌آمده برای تفاوت میانگین نمرات امید بین دو گروه جملات مثبت و کنترل، 88/58 است و سطح معنی‌داری این مقدار با درجه آزادی 1 و 27 پایین‌تر از 01/0 است؛ بنابراین، تفاوت میانگین نمرات امید بین گروه جملات مثبت و کنترل معنی‌دار است و روش القای خلق مثبت به شیوه جملات مثبت به‌طور معنی‌داری باعث افزایش میزان امید در دانشجویان می‌شود.

 

بحث

در بررسی فرضیۀ پژوهش که القای خلق مثبت باعث افزایش امید در دانشجویان می‌شود، نتایج این تحقیق حاکی از آن است که اثر القای خلق مثبت به شیوه خواندن جملات مثبت و تصویر سازی ذهنی مثبت به افزایش میزان امید به آینده در دانشجویان منجر شده است. نتایج این پژوهش با یافته‌های ما و همکاران (2009) و مک دونالد و همکاران (2011)، همسو است و با آنها همخوانی دارد. این یافته‌ها بسیار نویدبخش بودند و نشان‌ می‌دهند ارزش بالقوۀ برنامه‌های آموزشی مبتنی بر روانشناسی مثبت، به‌طور عام و افزایش امید، به‌طور ویژه است؛ بنابراین، تبیین در این رابطه این است که با توجه به اینکه آموزش خلق مثبت به افراد کمک می‌کند تا با اندیشیدن در معانی و مضامین، علاوه بر تقویت خوش‌بینی، با شناسایی نقاط قوت و توانمندی‌‌های خویش، بتوانند امیدواری بیشتری کسب کنند و بر اساس این، چشم‌انداز خوش‌بینانه‌تری از آینده خود داشته باشند، دیدن آیند‌ه‌ای روشن، قدرت تحمل مشکلات را افزایش می‌دهد و تلاش افراد را برای دستیابی به اهداف مضاعف می‌کند.

توجه به نقاط قوت و تجارب خوب و شیرین گذشته، احتمال بروز برداشت‌‌های شخصی مثبت‌تر را از خویش افزایش می‌دهد. همین امر ‌موجب می‌شود افراد قادر به پذیرش مسئولیت بیشتر در قبال اعتبار و ارزش خود شوند و به درک کامل و بهتری از خویشتن نائل آیند. شیوۀ مثبت‌نگری به گونه‌ای است که سبب می‌شود فرد وضعیت خود را با برداشت‌‌های شخصی مثبت‌تر تشریح کند؛ به‌ویژه زمانی که از فرد خواسته می‌شود اعتبار هریک از نقاط قوت خویش را با ارائۀ دو معیار به اثبات برساند. نخستین معیار عبارت است از ارائۀ شواهدی دال بر وجود شباهت‌ها و همانندی‌ها؛ از فرد خواسته می‌شود تا دست‌کم سه تجربۀ خوب خود را ذکر کند که در آنها نقاط قوت بررسی‌شده، عامل اساسی بروز آن حادثۀ خوب بوده است. دومین معیار این است که شخص به‌روشنی بتواند علت رجحان مشخصی را برای استفاده از آن نقاط قوت خاص در آن شرایط و حوادث ذکر کند. وقتی افراد گروه به بررسی تعدادی از حوادث مشابه و تجارب خوب خود می‌پردازند و قدرت بیان و توجیه این تجارب را پیدا می‌کنند (یعنی می‌توانند برداشت‌‌های شخصی خود را از خویشتن تبیین کنند و علت تمایز این تجارب از تجربه‌‌های دیگر را توجیه کنند)، همگام با افزایش تعداد تجارب خوب، نظام برداشت‌‌های شخصی آنان گسترش و تعمیم می‌یابد و از این پس، قادر به توصیف و تشریح خویشتن به گونه‌ای مثبت‌تر خواهند بود.

تیلور و همکاران (2000) در این زمینه بیان می‌کنند اگر ادراکات عادی انسان با یک مفهوم مثبت از خود و از کنترل شخصی و یک دیدگاه خوش‌بینانه، حتی کاذب دربارۀ آینده همراه شود، نه‌تنها در ادارۀ زندگی، در کنارآمدن با حوادث بسیار استرس‌زا و تهدیدکنندۀ زندگی، مانند مرگ همسر و طلاق، به افراد کمک می‌کند. رشید و سلیگمن (2018)، نیز معتقدند یادگرفتن اینکه پس از هر شکست، چگونه مسیر افکار خود را به سمت خوش‌بینی سوق دهیم، مهارتی دائمی به ما می‌دهد که بتوان بر افسردگی و ناامیدی غلبه کنیم. همچنین، ما را یاری می‌‌کند از سلامت بیشتری برخوردار باشیم. این مهارت در حل مشکلات، غلبه بر یأس و ناامیدی، بهبود بیماری‌ها، سلامت روانی و جسمانی انسان مؤثر است. پترسون (2000) نیز بیان می‌دارد خوش‌بینی با خلق مثبت و اخلاق خوب رابطه دارد. خوش‌بینی با پشتکار، شهرت عمومی، موفقیت تحصیلی، ورزشی، نظامی، شغلی، سیاسی و خانوادگی، سلامت و حتی طول عمر و فقدان ضربه‌‌های عاطفی رابطة مثبت نشان داده است.

ازجمله محدودیت‌های اجرایی این پژوهش این بود که جامعۀ آماری پژوهش، محدود به دانشجویان کارشناسی دانشگاه بوعلی‌سینا همدان بود؛ بنابراین، توصیه می‌شود در پژوهش های آتی از دانشجویان تمام مقاطع تحصیلی و از سایر جامعه‌های آماری آزمودنی‌ها انتخاب و بررسی شوند. همچنین، انجام مراحل پیگیری به دلیل ایجاد علاقه‌مندی در آزمودنی‌ها به این بسته آموزشی و مشارکت تعداد زیادی از آزمودنی‌ها در کارگاههای آموزشی دانشگاه که دارای هم‌پوشانی با بسته آموزشی بود، عملاً غیرممکن شد؛ بنابراین، پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آتی این موضوع کنترل و بررسی شود. پیشنهاد می‌شود تأثیر آموزش القای خلق مثبت بر سایر متغیرهای انگیزشی بررسی شود. به‌منظور به کار بستن یافته‌های این پژوهش، پیشنهاد می‌شود مسئولین و خانواده‌ها نتایج این طرح را برای بهبود وضعیت تحصیلی دانشجویان و افزایش امید در آنها به کار گیرند.

 

سپاسگزاری

پژوهشگران بر خود لازم می‌دانند از همه آزمودنی‌ها و کسانی که به تسریع در فرایند انجام این پژوهش کمک کرده‌اند، مراتب تقدیر خود را اعلام کنند.

 

[1]. Hope Questionnaire

References

بیجاری، ه.، قنبری هاشم آبادی، ب .ع.، آقامحمدیان شعرباف، ح.، و همایی شاندیز، ف. (۱۳۸۸). بررسی اثربخشی گروه درمانی مبتنی بر رویکرد امیددرمانی بر افزایش میزان امید به زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان. فصلنامۀ مطالعات تربیتی و روانشناسی، ۱۰(۱)، 185 - 171.
جعفری، ا.، و الیاسی، ا. (1400). پیش‌بینی صداقت در روابط زناشویی براساس کفایت اجتماعی و سلامت معنوی با نقش واسطه‌ای امید در دانشجویان متأهل. پژوهش‌نامۀ روانشناسی مثبت، 7(4)، 70-55.
نیکوگفتار، م.، و دوستی، م. (1400). نقش اضطراب دچارشدن به بیماری کووید 19 بر سلامت روان و کیفیت زندگی با میانجیگری امیدواری. پژوهش‌نامۀ روانشناسی مثبت، 7(4)، 40-25.
References
Alexander, E. S., & Onwuegbuzie, A. J. (2007). Academic procrastination and the role of hope as a coping strategy. Personality and Individual Differences, 42(7), 1301-1310.
Anderson, C., & Galinsky, A. D. (2006). Power, optimism, and risk‐taking. European Journal of Social Psychology, 36(4), 511-536.
Argyle, M. (2001). The psychology of happiness. Routledge.
Berkman, E. T., & Lieberman, M. D. (2009). Using neuroscience to broaden emotion regulation: theoretical and methodological considerations. Social and Personality Psychology Compass, 3(4), 475-493.
Bijari, H., Ghanbari Hashemabadi, B. A., Aghamohammadian Sherbaf, H. R., Homayi Shandiz, F. (2009). Effects of Hope-based Group Therapy on the promotion of hope in women with breast cancer, Studies in Education and Psychology, 10(1), 171-185. (In Persian)
Bower, G. H. (1981). Mood and memory. American Psychologist, 36(2), 129-148.
Cohen, L., Manion, L. and Morrison, K. (2000) Research Methods in Education. 5th Edition, Routledge Falmer, http://dx.doi.org/10.4324/9780203224342
Demaray, M. K., Malecki, C. K., Davidson, L. M., Hodgson, K. K., & Rebus, P. J. (2005). The relationship between social support and student adjustment: A longitudinal analysis. Psychology in the Schools, 42(7), 691-706.
Drysdale, M. T., & McBeath, M. (2014). Exploring Hope, Self-Efficacy, Procrastination, and Study Skills between Cooperative and Non-Cooperative Education Students. Asia-Pacific Journal of Cooperative Education, 15(1), 69-79.
Eccles, J. S., & Roeser, R. W. (2011). Schools as developmental contexts during adolescence. Journal of Research on Adolescence, 21(1), 225-241.
Elliott, T. R., Witty, T. E., Herrick, S. M., & Hoffman, J. T. (1991). Negotiating reality after physical loss: hope, depression, and disability. Journal of Ppersonality and Social Psychology, 61(4), 608-613.
Hansen, M. J. (2013). Academic hope theory implications for promoting academic success. Council on Retention and Graduation (GRG).
Jafari, A., Elyasi, E. (2021). The Prediction of Honesty in Marital relationships based on Social Competence and Spiritual Health with mediating role of Hope in Married Students. Positive Psychology Research, 7(4), 55-70. (In Persian)
Kotera, Y., Green, P., & Sheffield, D. (2021). Positive Psychology for Mental Wellbeing of UK Therapeutic Students: Relationships with Engagement, Motivation, Resilience and Self-Compassion. International Journal of Mental Health and Addiction, 12(3), 1-16.
Ma, L., Phelps, E., Lerner, J. V., & Lerner, R. M. (2009). The development of academic competence among adolescents who bully and who are bullied. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(5), 628-644.
McDonald, C. C., Deatrick, J. A., Kassam-Adams, N., & Richmond, T. S. (2011). Community violence exposure and positive youth development in urban youth. Journal of Community Health, 36(6), 925-932.
Nikoogoftar, M., Dousti, M. (2021). The Role of Corona Anxiety on Mental Health and Quality of Life Mediated by Hope. Positive Psychology Research, 7(4), 25-40. (In Persian)
Nolen-Hoeksema, S., Morrow, J., & Fredrickson, B. L. (1993). Response styles and the duration of episodes of depressed mood. Journal of Abnormal Psychology, 102(1), 20-28.
Peterson, C. (2000). The future of optimism. American Psychologist, 55(1), 44-55.
Retnowati, S., Ramadiyanti, D. W., Suciati, A. A., Sokang, Y. A., & Viola, H. (2015). Hope intervention against depression in the survivors of cold lava flood from Merapi mount. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 165(1), 170-178.
Snyder, C. R. (2000). The past and possible futures of hope. Journal of Social and Clinical Psychology, 19(1), 11-28.
Um, E. R., Song, H., & Plass, J. (2007, June). The effect of positive emotions on multimedia learning. In EdMedia+ Innovate Learning (pp. 4176-4185). Association for the Advancement of Computing in Education (AACE).
Rashid, T., & Seligman, M. P. (2018). Positive psychotherapy: Clinician Manual. Oxford University Press.
Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., et al. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585.
Taylor, S. E., Kemeny, M. E., Reed, G. M., Bower, J. E., & Gruenewald, T. L. (2000). Psychological resources, positive illusions, and health. American Psychologist, 55(1), 99-109.
Thayer, R. L. (1990). The experience of sustainable landscapes. Landscape Journal, 8(2), 101-110.
Edwards, L. M., Rand, K. L., Lopez, S. J., & Snyder, C. R. (2007). Understanding hope: A review of measurement and construct validity research. In A. D. Ong & M. H. M. van Dulmen (Eds.), Oxford handbook of methods in positive psychology (pp. 83–95). Oxford University Press.
Velten Jr, E. (1968). A laboratory task for induction of mood states. Behaviour Research and Therapy, 6(4), 473-482.
Walton, G. M., & Cohen, G. L. (2011). A brief social-belonging intervention improves academic and health outcomes of minority students. Science, 331(6023), 1447-1451.
Woolf, S. H., Masters, R. K., & Aron, L. Y. (2021). Effect of the covid-19 pandemic in 2020 on life expectancy across populations in the USA and other high income countries: simulations of provisional mortality data. The British Medical Journal, 4(1), 1-9.
 
 
Positive Psychology Research
Volume 8, Issue 2 - Serial Number 30
Positive Psychology Research, vol. 8, Issue 2 No.30, Summer 2022
August 2022
Pages 1-14

Files

History

  • Receive Date: 28 February 2021
  • Revise Date: 11 July 2022
  • Accept Date: 17 July 2022

Share

How to cite

Statistics