The Mediating Role of Fulfillment of Marital Expectations in the effect of Marital Satisfaction on High Marital Expectations, Optimism and Relationship Self-Efficacy in University Personell

Document Type : Research Paper

Authors

1 Assistant Professor in counseling, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

2 M.A in Family counseling, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

3 Professor in psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran

Abstract

The current research was conducted to study mediating role of fulfillment of marital expectations in the effect of marital satisfaction on high marital expectations, optimism and relationship self-efficacy in married university employees. The population consisted of all married employees in Shahid Chamran University of Ahvaz and Ahvaz Jondi-Shapour University of Medical Science. Therefore 200 employees were recruited according to available-voluntary sampling. The participants were asked to complete Kansas Marital Satisfaction Scale, Inventory of Specific Relationship Standards, Life Orientation Scale —Revised and Relationship Self-Efficacy Scale. The model evaluation was made by path analysis method. The results of correlation coefficients showed that there were significant positive correlations between fulfillment of marital expectations, high marital expectations, optimism and relationship self-efficacy and marital satisfaction. After eliminating the three non-significant effects, the last model had a good fitness. The results showed that optimism had both directly and indirectly (through fulfillment of marital expectations) significant positive effects on marital satisfaction. Likewise, high marital expectations and relationship self-efficacy were predictive of marital satisfaction indirectly through fulfillment of marital expectations. The results of this research showed despite the importance of optimism and self-efficacy, fulfillment of marital expectations has more important role in marital satisfaction.

Keywords

Full Text

 با شروع زندگی مشترک و ایجاد روابط زناشویی، رضایت زناشویی[1] به متغیری مهم در رابطه با کیفیت زندگی بدل می‌شود. رضایت زناشویی حالتی است که طی آن زن و شوهر از ازدواج با یکدیگر و باهم بودن احساس شادمانی و رضایت دارند. رضایت از ازدواج مهم‌ترین مؤلفۀ زندگی مشترک موفق است (برادبری، فینچام و بیچ، 2000). رﺿﺎﻳﺖ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ، تجربه‌ای ﺷﺨﺼﻲ در ازدواج اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓـﺮد در ﭘﺎﺳـﺦ ﺑـﻪ ﻣﻴـﺰان ﻟﺬت رابطۀ زﻧﺎﺷـﻮﻳﻲ‌اش ارزﻳـﺎﺑﻲ می‌کند و ﻋﻮاﻣـﻞ ﺑﺴـﻴﺎری ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ در زﻧـﺪﮔﻲ ﻣﺸـﺘﺮک بر رﺿﺎﻳﺖ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ تأثیر می‌گذارند و اﻳﻦ اﺣﺴﺎس رضایت ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ در ﻣﻴﺰان ﻛﺎرﻛﺮدﻫـﺎی بهنجار خانواده دارد (جیانگ و همکاران، 2015).

ادبیات گسترده دربارۀ رضایت زناشویی نشان می‌دهد عوامل متعددی برای تعیین رضایت زناشویی در تعامل‌اند. عواملی که با رضایت زناشویی ارتباط دارند؛ شامل ویژگی‌های رابطه‌ای مانند پدر و مادر (کمپبل و فاستر، 2003)، وضعیت اجتماعی - اقتصادی (فینچام و بیچ، 2010)، رضایت جنسی (مک کیب، 1999). همچنین برخی رفتارهای خاص همسران نیز با رضایت زناشویی مرتبط بوده است؛ مانند افشای خود[2] (فیتز پاتریک و سلی، 1999)، بخشش[3] (کیم، جانسون و ریپلی، 2011)، همدلی (بسبی و گاردنر، 2008)، توانایی مدیریت اختلاف[4] (مکی، دیمر و اوبرین، 2004). همچنین رضایت زناشویی به ویژگی‌های فردی زوجین نیز مرتبط است؛ مانند متغیرهای شخصیتی (زنتنر، 2005)، پویایی‌های خانواده مبدأ (ساباتلی، بارتل هارینگ، 2003)، سبک دلبستگی[5] (فیتزپاتریک و سلی، 1999) و سبک اسناد[6] (مارکمن، استنلی و بلومبرگ، 1994)، انتظارات زناشویی و فاصلۀ بین انتظارات زناشویی و واقعیت زندگی زناشویی (موسوی و دهشیری، 1394)، خودکارآمدی[7] و خوش‌بینی[8] (کاردماس، 2006). همچنین پژوهش‌ها نشان می‌دهند در زمینۀ رضایت از زندگی زناشویی، خصوصیات شخصیتی نقش مهمی در نتایج مثبت یا منفی روابط زناشویی دارد (عطاری، عباسی سرچشمه و مهرابی‌زادۀ هنرمند، 1385).

یکی از عوامل پیش‌بینی‌شونده بر کیفیت زندگی زوجین، انتظارات زناشویی زوجین است. برای بررسی رضایت زوجین از زندگی زناشویی باید به دیدگاه ادراک‌شده و دیدگاه ایدئال در منظر اعضای خانواده توجه کرد. افراد اغلب انتظاراتی از رابطۀ مطلوب زناشویی خود در آینده دارند. میلر و تدر (2011) بیان می‌کنند اینگونه انتظارات گاه مبهم، غیرواقعی، ناقص، ابرازنشده یا توأم با سوءبرداشت است و به‌صورت منفی روابط همسران را متأثر می‌کند و شامل ارزش‌ها و رسوم خانوادگی، روابط گذشته و تجارب گذشته است. به باور جاوا و بهاتی (2006)، اینگونه انتظارات دربرگیرندۀ پنج مؤلفه است: 1) انتظارات زن و شوهر از یکدیگر به‌عنوان شریک زندگی (که از ویژگی‌های شخصیتی یا انتظارات جامعه برگرفته‌شده است؛ مانند برابری نقش)؛ 2) انتظار هر کدام از ازدواج (برگرفته از موقعیت اجتماعی یا فعالیت‌های مرتبط با خود و هر آنچه موجب بازشناسی او به‌عنوان فرد متأهل می‌شود)؛ 3) انتظارات هر یک از زوجین از خانوادۀ همسر (مبتنی بر گسترش شبکه‌های اجتماعی و ترجیح گسترۀ خانواده اعم از هسته‌ای یا گسترده)؛ 4) انتظارات زوجین از نهاد ازدواج (مبتنی بر تعاملات دونفره برای کمک به رشد و توسعۀ فردی، برقراری آرامش، ایجاد اعتماد، امنیت، صداقت، وفاداری به یکدیگر برای تکمیل وظایف؛ یعنی وظایف منتهی به نهاد ازدواج مانند فرزندآوری و رشد اجتماعی فرزندان) و درنهایت 5) تصور یا مفهومی که هر یک از همسر ایدئال در ذهن خود داشتند. سؤالی مطرح‌شده این است که آیا صرف داشتن انتظارات زناشویی بالا به رضایت از رابطۀ زناشویی منجر می‌شود. میلر و تدر (2011) در پژوهش خود نشان دادند میزان برآورده‌شدن انتظارات و خواسته‌های هر یک از زوجین، می‌تواند مبنای رضایت از زندگی زناشویی قرار بگیرد و فاصلۀ بین واقعیت و انتظارات از زندگی زناشویی می‌تواند توجیهی برای رضایت همسران از رابطۀ زناشویی فراهم کند.

پژوهش‌های مختلف نشان می‌دهند انتظارات زوجین از همسر خود نقش مهمی در رضایت از زندگی زناشویی، کیفیت زندگی مشترک و میزان آسیب‌های خانواده ازجمله طلاق دارد (کلی و برگون، 1991)؛ بنابراین شناخت نوع و سطح انتظارات زوجین در ابعاد گوناگون از هم، پژوهشگران را در فهم گرایش‌های ذهنی و ترجیحات ارتباطی زنان، نحوۀ تعاملات درون خانواده، نحوۀ نگرش آنها به ازدواج و نیز انواع آسیب‌های خانواده یاری می‌رساند.

برخی معتقدند انتظارات زناشویی زیاد اثرات مخربی به همراه دارد. بخشی از پژوهش‌ها نشان می‌دهند زوجین با انتظارات بیش‌ازحد، در معرض خطر افزایش نارضایتی و طلاق‌اند (مک نالتی و کارنی، 2004)؛ درحالی‌که پژوهش‌های دیگر، نتایج متناقضی را نشان می‌دهند. برخی از این پژوهش‌ها نشان داده‌اند افرادی که انتظارات بالایی از ازدواج دارند، احتمال بیشتری وجود دارد که پس از ازدواج این انتظارات برآورده نشوند (باکوم، اپستین، رنکین و برنت، 1996).

چرا انتظارات بالا برای برخی از ازدواج‌ها حمایت‌کننده و در برخی از ازدواج‌های دیگر زیان‌آور است. انتظارات بالا در ازدواج تا زمانی مثبت است که انتظارات در رابطۀ زناشویی برآورده شود. بین برآورده‌شدن انتظارات ازدواج و رضایت زناشویی همبستگی وجود دارد (دیکسون، گوردون، فریاکیس و شووم، 2012). صرف‌نظر از استانداردها و انتظارات، زمانی که انتظارات در رابطۀ زناشویی تحقق نیابند، فرد به طرق مختلف دچار اختلال در رابطه[9] می‌شود. مک نالتی و کارنی (2004) شواهدی از دو متغیر را پیدا کردند که ظاهراً در این پویایی نقش دارند. آنها در مطالعۀ خود دریافتند زوجینی که انتظارات زناشویی زیادی دارند، زمانی رضایت زناشویی بالایی خواهند داشت که سبک اسنادی مثبتی داشته باشند و همچنین در جریان گفتگو و حل مسئله با همسرشان، برخورد مثبتی داشته باشند. برعکس، افراد با انتظارات بالا، سبک اسنادی منفی (تمایل به تفسیر وقایع در ازدواج به‌صورت منفی) و رفتارهای منفی در طی تعامل (مثلاً انتقاد از همسرشان)، کمتر از ازدواجشان راضی بودند. آنها به این نتیجه رسیدند که برای زوجین آرام، انتظارات بالا نقش یک هدف را ایفا می‌کرد که همسران به‌طور جدی برای تحقق آنها تلاش می‌کردند؛ بنابراین، یکی از عوامل شخصیتی مؤثر بر سطح رضایت زناشویی زوجین، نگرش افراد به زندگی یا خوش‌بینی - بدبینی[10] است. خلاصۀ یافته‌های پژوهشی نشان داد خوش‌بینی می‌تواند رضایت زناشویی را در زوجین به‌شدت پیش‌بینی کند (رستمی، 1386). خوش‌بینی، همبستگی زیادی با خلق مثبت دارد و زمینۀ استفاده از راهبردهای منفی مانند انکار و انصراف را کمتر می‌کند. این افراد عادات بهداشتی مثبت زیادی دارند که تابعی از سبک مقابله‌ای مثبت آنهاست؛ بنابراین، خوش‌بینی، متغیر مثبت شخصیتی است که اثرات مثبتی بر سلامتی دارد. در دیدگاه خوش‌بینانه، فرد مشکلات همسر و زندگی مشترکش را تغییرپذیر می‌داند و به بهبود آن امیدوار است. این دید خوش‌بینانه به فرد تسکین می‌دهد و موجب ایجاد رضایت زناشویی می‌شود؛ درحالی‌که دیدگاه بدبینانه به آمایۀ ذهنی ناامیدی می‌انجامد (گلمن، 2006/1398 ترجمۀ پارسا). نیز پژوهش اسریواستاوا، ریچاردز، مک‌گونیگال، باتلر و گراس (2006) نشان داد خوش‌بینی با تحقق انتظارات رابطۀ معناداری دارد.

عامل شخصیتی اثرگذار دیگر بر رضایت زناشویی، خودکارآمدی است. ابتدا بندورا (1977؛ به نقل از لوپز، مورا و رایس، 2007)، نظریۀ خودکارآمدی را توسعه داد؛ این نظریه، شناخت افراد دربارۀ این است که آیا او به انجام رفتار لازم برای تولید یک نتیجۀ دلخواه قادر است. خودکارآمدی ارتباطی، خودکارآمدی اعمال‌شده در روابط صمیمی است که راهی برای مفهوم‌سازی اعتماد فردی به توانایی خود در انجام رفتارهایی است که تأییدکنندۀ رابطه‌اند؛ مانند ارتباط آگاهانه، باز و بی‌پرده با شریک زندگی خود، ارائۀ حمایت و پرستاری برای همسر و کنترل احساسات و خشم خود در رابطۀ زناشویی. هرچند پژوهش‌هایی نشان داده‌اند خودکارآمدی با تحقق انتظارات زناشویی رابطۀ مثبت معناداری دارد (جانسون، 2015) و خودکارآمدی عموماً ویژگی مثبت است، بعضی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند داشتن خودکارآمدی ارتباطی بالا همیشه مفید نیست. آریاس، لیون و استریت[11] (1997) رابطۀ خودکارآمدی ارتباطی و قربانی خشونت خانوادگی بودن را در یک گروه 66 نفره زنان متأهل بررسی کردند. پژوهشگران دریافتند زنان قربانی دارای خودکارآمدی ارتباطی بالا، علائم افسردگی را بیشتر از زنان قربانی با خودکارآمدی ارتباط پایین تجربه می‌کنند. آنها نتیجه گرفتند زنانی که احساس می‌کنند می‌توانند روابط خود را کنترل کنند، هنگامی‌ افسرده می‌شوند که به کنترل کلامی یا فیزیکی خودسرانۀ همسر خود قادر نیستند؛ بنابراین، به نظر می‌رسد موقعیت‌هایی وجود داشته باشد که در آن داشتن خودکارآمدی ارتباطی بالا سودمند نیست.

بر اساس آنچه ذکر شد، در پژوهش‌های انجام‌شده، نتایج متناقضی دربارۀ تحقق انتظارات زناشویی (اسد، دونلان و کانگر، 2007؛ شارپ و گانونگ، 2000) و نقش خودکارآمدی در روابط زناشویی (آریاس و همکاران، 1997) گزارش شده‌اند. همچنین، سهم متغیرهای فردی مثل خوش‌بینی و خودکارآمدی و چگونگی اثرات آنها در مقایسه با متغیر تعاملی تحقق انتظارات زناشویی مشخص نیست؛ بنابراین، در این پژوهش مدلی پیشنهاد شده است که در آن فرض می‌شود داشتن انتظارات بالا در ازدواج تا زمانی برای ازدواج و زندگی زناشویی تأثیر مثبت دارد که هر یک از زوجین نیز سطح بالایی از خوش‌بینی یا خودکارآمدی ارتباطی داشته باشند. خوش‌بینی و خودکارآمدی ارتباطی به‌طور مستقل یا در تعامل باهم، بر انتظارات زناشویی زوجین تأثیر می‌گذارند. با توجه به اینکه افراد خوش‌بین و دارای خودکارآمدی ارتباطی بالا تمایلی به سهل‌انگاری ندارند، فرض می‌شود آنها احتمالاً در زندگی مشترک خود تلاش می‌کنند انتظاراتشان تحقق یابد (تأیید رفتاری) و درنتیجه، به رضایت زناشویی منجر شود؛ بنابراین، این پژوهش برازندگی مدل زیر را بررسی می‌کند.

 

 

 

رضایت زناشویی

انتظارات زناشویی بالا

خوشبینی

خودکارآمدی ارتباطی

تحقق انتظارات زناشویی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


شکل 1. مدل پیشنهادی اثر رضایت از زندگی زناشویی بر انتظارات زناشویی بالا، خوش‌بینی و خودکارآمدی ارتباطی با میانجی‌گری تحقق انتظارات زناشویی

 

 

 

 

 

روش

روش پژوهش، جامعۀ آماری و نمونه:روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعۀ آماری این پژوهش، کلیۀ کارمندان متأهل دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه جندی‌شاپور اهواز بودند. از بین 411 کارمند متأهل این دانشگاهها، 200 نفر (82 زن و 118 مرد) به روش نمونه‌گیری دردسترس و با توجه به چهار ملاک‌ ورود، وارد پژوهش شدند: دست‌کم داشتن یک فرزند، مدت ازدواج بین 1 تا 25 سال، میزان تحصیلات دیپلم به بالا و نداشتن بیماری‌های خلقی و عاطفی. میانگین‌ و انحراف‌ معیار، سن (76/33 و 51/5)، مدت ازدواج (63/8 و 46/5) و مدت خدمت کارمندان (57/8 و 49/5) گزارش شد.

ابزار سنجش:پرسشنامۀ استانداردهای رابطۀ خاص[12]: باکام، اپستاین، رانکین و بارنت (1996)، پرسشنامۀ استانداردهای رابطۀ خاص (ISRS) را تدوین کردند. این پرسشنامه دارای 48 ماده است. این پرسشنامه چهار بعد متفاوت را ارزیابی می‌کند: مرزها، قدرت/کنترل، سرمایه‌گذاری ابزاری و سرمایه‌گذاری عاطفی. مرزها میزان اتحاد[13] در مقابل استقلال زوج‌ها را نشان می‌دهد. با هر یک از 48 ماده در این پرسشنامه، پاسخ‌دهنده، 3 بخش اطلاعات را فراهم می‌کند: 1) تعیین استانداردهای واقعی فرد درخصوص اینکه ازدواج چگونه باید باشد؛ 2) میزان و مقداری که پاسخگو فکر می‌کند استاندارد در زندگی‌اش رعایت می‌شود؛ 3) میزان رضایت‌داشتن یا نداشتن از تحقق‌یافتن یا نیافتن استاندارد در ازدواج. در بخش اول، هر ماده به‌صورت لیکرت، از همیشه (5)، بیشتر اوقات (4)، گاهی اوقات (3)، بندرت (2) و هرگز (1) نمره‌گذاری می‌شود. در بخش دوم، پاسخ‌دهنده باید میزان رضایت خود را با بله یا خیر نشان دهد و بخش سوم، سه گزینه از اصلاً (1) تا اندازه‌ای (2) و زیاد (3) را شامل می‌شود. در این پژوهش برای بررسی انتظارات زناشویی بالا، از بخش اول و برای بررسی میزان تحقق انتظارات در رابطۀ زناشویی فعلی، از بخش دوم این پرسشنامه استفاده شد. در این پرسشنامه، نمرۀ معکوس وجود ندارد. باکام و همکاران (1996)، پایایی این پرسشنامه را به روش آلفای کرونباخ در سه خرده‌مقیاس برای مردان از 69/0 تا 85/0 و برای زنان از 65/0 تا 77/0 گزارش کردند. پایایی این ابزار با روش آلفای کرونباخ و تنصیف، به‌ترتیب در مردان برای خرده‌مقیاس مرزها، 85/0 و 76/0، در خرده‌مقیاس قدرت/کنترل، 87/0 و 86/0، در خرده‌مقیاس سرمایه‌گذاری، 89/0 و 89/0 و در کل 69/0 و 96/0 و در زنان برای خرده‌مقیاس مرزها، 75/0 و 51/0، در خرده‌مقیاس قدرت/کنترل، 73/0 و 90/0، در خرده‌مقیاس سرمایه‌گذاری،70/0 و 79/0 و نمرۀ کل به‌ترتیب 92/0 و 96/0 گزارش شده است (حسن‌پور اصطهبانی، 1389؛ به نقل از خجسته‌مهر، نادری و سودانی، 1392). باکام و همکاران (1996) اعتبار پرسشنامۀ استانداردهای رابطۀ خاص را ازطریق همبسته‌کردن با پرسشنامۀ سازگاری زناشویی، 71/0 گزارش کردند. روایی سازۀ این ابزار با استفاده از پرسشنامۀ کیفیت زناشویی[14] نورتون (1983) در سطح معناداری 001/0>p در مردان برای خرده‌مقیاس مرزها 51/0، در خرده‌مقیاس قدرت/کنترل 62/0، در خرده‌مقیاس سرمایه‌گذاری 67/0 و در کل نمونۀ مردان 71/0 و برای زنان در خرده‌مقیاس مرزها 47/0، در خرده‌مقیاس قدرت/کنترل 41/0، در خرده‌مقیاس سرمایه‌گذاری 56/0 و در کل نمونۀ زنان 52/0 گزارش شده است (حسن‌پور اصطهبانی، 1389؛ به نقل از خجسته‌مهر و همکاران، 1392).

 مقیاس رضایت زناشویی کانزاس[15] (KMS): کانزاس این مقیاس را در سال 1985 تدوین کرد. مقیاس رضایت زناشویی (KMS) یک مقیاس 3 سؤالی از نوع لیکرت است. پاسخ‌های پاسخ‌دهندگان در سه محدوده رضایت زناشویی طبقه‌بندی می شوند و نمرات در طیفی از ۱ (نارضایتی شدید) تا ۷ (رضایت شدید) درجه‌بندی می‌شوند. نمرات بالا نشانۀ رضایت زناشویی بالا است. مقیاس رضایت زناشویی کانزاس به‌طور برجسته‌ای با دیگر مقیاس‌های رضایت زناشویی مرتبط است و از سطوح بالای انسجام درونی و اعتبار برخوردار است (اسکام، 1986، به نقل از عرب علیدوستی، نخعی و خانجانی، 1394). عمانی سامانی، معروفی‌زاده، قاهری، امینی و نوید (2018) با استفاده از تحلیل عامل تأییدی، روایی این مقیاس را تأیید و پایایی این مقیاس را 90/0 گزارش کردند.

آزمون جهت‌گیری زندگی - تجدیدنظرشده[16] اسچیر و کارور (1993): اسچیر و کارور (1985؛ به نقل از خدایی، زارع، علی پور و شکری، 1395)، این آزمون را نخستین‌بار با 10 سؤال با هدف سنجش خوش‌بینی گرایشی طراحی کردند. مشارکت‌کنندگان به سؤال‌ها روی مقیاس 5 درجه‌ای لیکرت کاملاً مخالف (0) تا کاملاً موافق (4) پاسخ می‌دهند. در نسخة تجدیدنظرشدة آزمون جهت‌گیری زندگی اسچیر و همکاران (1994؛ به نقل از خدایی و همکاران، 1395)، سه گویۀ 7، 3 و 9 به‌صورت منفی و گویه‌های 4، 1 و 10 به‌صورت مثبت و گویه‌های 6، 5، 2 و 8 به‌صورت انحرافی نام‌گذاری شده‌اند. این گویه‌ها فقط با هدف آزمون دقت مشارکت‌کنندگان در پاسخ به ابزار طراحی شده‌اند و در فرایند نمره‌گذاری آزمون محاسبه نمی‌شوند. برای دستیابی به نمرة کلی، سه سؤال منفی به‌طور معکوس نمره‌گذاری می‌شوند. در این مقیاس، برای هر یک از مشارکت‌کنندگان، نمره‌ها در دامنۀ صفر تا 24 قرار دارند و نمرۀ بالاتر نشانۀ خوش‌بینی بیشتر است. اسچیر و همکاران (1994؛ به نقل از خدایی و همکاران، 1395) ضریب پایایی این پرسشنامه را با آلفای کرونباخ 74/0 گزارش کردند. همچنین ضرایب روایی همزمان بین خوش‌بینی، افسردگی و خودتسلط‌یابی به‌ترتیب 37/0 و 73/0 به دست آمده که نشان‌دهندۀ توان اجرایی این ابزار است. خدایی و

 

همکاران (1395) ضرایب همسانی درونی آزمون را برای خوش‌بینی (88/0) و برای بدبینی (77/0) محاسبه کردند.

پرسشنامۀ خودکارآمدی ارتباطی[17] (RSES): لوپز و همکاران (2007)، پرسشنامۀ خودکارآمدی ارتباطی را طراحی کردند؛ این پرسشنامه شامل 35 آیتم است که خودکارآمدی ارتباطی را روی مقیاس 9 درجه‌ای لیکرت ارزیابی می‌کند. این پرسشنامه دارای سه خرده‌مقیاس دوگانگی و تقابل، کنترل احساسی و تفکیک است. حداقل نمره، 35 و حداکثر نمره، 315 است و نمرات بالاتر نشانۀ خودکارآمدی ارتباطی بیشتر است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند RSES دارای اعتبار و اعتبار کافی است. نمرات ثبات درونی در بین دانشجویان دانشگاه در روابط عاشقانه فعلی از 87/0 تا 94/0 است (لوپز و همکاران، 2007). این پرسشنامه برای نخستین‌بار در این پژوهش، استفاده و شاخص‌های روان‌سنجی آن بررسی شد. برای بررسی اولیه، 140 پرسشنامه به‌صورت آزمایشی در زنان متأهل اجرا شد تا ابهام و اشکال‌ها، شناسایی

 

و اصلاح شدند. در پژوهش کنونی به‌منظور تأیید روایی پرسشنامۀ فعلی از روش تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. نتایج تحلیل عامل تأییدی، ساختار عاملی پرسشنامه را تأیید کردند. همچنین از آلفای کرونباخ برای تعیین پایایی پرسشنامه استفاده شد که مقدار آلفا برابر 88/0 به دست آمد.

روش اجرا و تحلیل: پس از کسب مجوز از دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه جندی‌شاپور اهواز، اهداف پژوهش و حق و حقوق شرکت‌کنندگان برای نمونۀ پژوهش توضیح داده شد و پرسشنامه‌ها در اختیار آنان قرار گرفت. پس از جمع‌آوری پرسشنامه‌ها، داده‌ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، روش تحلیل مسیر و روش بوت استراپ[18] ماکرو[19] تحلیل شدند.

 

یافته‌ها

 جدول 1 میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر نمرۀ متغیرهای پژوهش را نشان می‌دهد.

 

 

جدول 1. میانگین، انحراف معیار، حداقل و حداکثر نمرۀ متغیرهای پژوهش

شاخص‌های آماری

میانگین

انحراف معیار

حداقل نمره

حداکثر نمره

انتظارات بالای زناشویی

52/95

77/31

23

190

خوش‌بینی

32/11

66/4

3

24

خودکارآمدی ارتباطی

44/162

77/59

35

260

تحقق انتظارات

23/23

25/9

1

40

رضایت زناشویی

20/10

09/4

3

21

 

با توجه به نتایج مندرج در جدول 1، میانگین و انحراف معیار آزمودنی‌های کل نمونه (200) به‌ترتیب در متغیرهای انتظارات بالای زناشویی (77/31 و 52/95)، خوش‌بینی (66/4 و 32/11)،

 

خودکارآمدی ارتباطی (77/59 و 44/162)، تحقق انتظارات (25/9 و 23/23) و رضایت زناشویی (09/4 و 20/10) است.

 

 

 

 

 

برای اطمینان از اینکه داده‌های این پژوهش مفروضه‌های زیربنایی روش تحلیل مسیر را برآورد می‌کنند، چهار مفروضۀ تحلیل مسیر، شامل داده‌های گمشده[20]، بررسی داده‌های پرت[21]، نرمال‌بودن[22] و هم‌خطی چندگانه[23] بررسی شدند. در پژوهش حاضر، هیچ دادۀ گمشده‌ای وجود نداشت. برای بررسی داده‌های پرت تک‌متغیری، نمره‌های Z متغیرها محاسبه شدند. نتایج نشان دادند نمره‌های هیچ‌یک از آزمودنی‌ها 3 انحراف معیار بالا یا پایین میانگین نبودند. کمترین و بیشترین مقدار فاصلۀ ماهالانوبیس[24] به‌ترتیب 072/0 و 02/18 به دست آمد. با توجه به اینکه مجذور خی برابر با 467/18 بود و نیز چون بیشترین مقدار فاصلۀ ماهالانوبیس (017/18)، کوچک‌تر از مجذور خی جدول (467/18) است، وجود داده‌های پرت چندمتغیری در داده‌های جمع‌آوری‌شده مشهود نیست. برای بررسی

 

نرمال‌بودن، از ضریب کجی[25] و ضریب کشیدگی[26] استفاده می‌شود. بالاترین مقدار ضریب کجی 67/0 و بالاترین مقدار ضریب کشیدگی 66/0 به دست آمد. با توجه به اینکه قدرمطلق ضریب کجیِ هیچ‌کدام از متغیرها بزرگ‌تر از 3 و قدرمطلق ضریب کشیدگی هیچ‌کدام بزرگ‌تر از 10 نبود، فرض نرمال‌بودن رعایت شده است. برای بررسی هم‌خطی چندگانه، از آمارۀ‌ تحمل[27] و عامل تورم واریانس[28] (VIF) استفاده شد. کمترین مقدار ارزش تحمل، 72/0 و بیشترین مقدار عامل تورم واریانس 40/1 بود. به سبب اینکه ارزش‌های تحمل هیچ‌کدام از متغیرها کمتر از 10/0 و ارزش‌های عامل تورم واریانس هیچ‌کدام از متغیرها بزرگ‌تر از 10 نبود، مفروضۀ هم‌خطی‌بودن نیز رعایت شده است.

جدول 2 ماتریس ضرایب همبستگی متغیرهای پژوهش را نشان می‌دهد.

 

 

جدول 2. ماتریس ضرایب همبستگی بین متغیرهای پژوهش

ردیف

متغیرهای پژوهش

1

2

3

4

5

1

انتظارات بالای زناشویی

1

**29/0

**44/0

**35/0

**20/0

2

خوش‌بینی

-

1

**28/0

**44/0

**32/0

3

خودکارآمدی ارتباطی

-

-

1

**39/0

*14/0

4

تحقق انتظارات

-

-

-

1

**53/0

5

رضایت زناشویی

-

-

-

-

1

                                                                                                         (01/0>p) **                 (05/0>p)*

جدول 2 نشان می‌دهد روابط همبستگی بین کلیۀ متغیرهای پژوهش معنی‌دارند. این تحلیل‌های همبستگی، بینشی درخصوص روابط دومتغیری بین متغیرهای پژوهش را فراهم می‌کنند. برای آزمون الگوی پیشنهادی از روش تحلیل مسیر با استفاده از

 

 

نرم‌افزار AMOS–21 استفاده شد. برآورد مدل در دو گام صورت می‌گیرد: 1) بررسی برازندگی مدل پیشنهادی پژوهش که شامل شاخص‌های برازش است و 2) برآورد پارامترهای (ضرایب مسیر استاندارد) مدل پیشنهادی پژوهش. با توجه به اینکه

  

 

در گام برآورد مدل، مدل پیشنهادی اولیه از برازش خوبی برخوردار نبود و نتایج غیرمعنادار بود، اصلاحاتی در مدل انجام شد تا برازندگی آن بهبود یابد. نتایج برازندگی مدل پیشنهادی اولیه و مدل اصلاح‌شدۀ نهایی پژوهش در جدول 3 ارائه شده‌‌اند.

 

 

جدول 3. شاخص‌های برازندگی مدل پیشنهادی

شاخص‌های برازش

χ2

Df

Df/

GFI

AGFI

NFI

CFI

IFI

TLI

RMSEA

مدل پیشنهادی (اولیه)

56/67

3

52/22

87/0

37/0

68/0

11/0

67/0

67/0

33/0

مدل اصلاح‌شدۀ نهایی

853/4

3

618/1

990/0

952/0

976/0

990/0

991/0

968/0

056/0

 

 

شاخص جذر برآورد واریانس خطای تقریب (RMSEA) (33/0) و شاخص برازش نیکویی انطباقی (AGFI) (37/0) و شاخص برازش مقایسه‌ای (CFI) (11/0)، حاکی از برازش ضعیف مدل پیشنهادی اولیه است و نیز نشان می‌دهند مدل پیشنهادی به اصلاح نیاز دارد. پس از حذف سه مسیر غیرمعنی‌دار (از انتظارات بالای زناشویی به رضایت زناشویی؛ از خوش‌بینی به رضایت زناشویی؛ از خودکارآمدی ارتباطی به رضایت زناشویی)، به‌منظور اصلاح برازش مدل، یک بار دیگر مدل، آزموده شد. نتایج مندرج در جدول 3 نشان می‌دهند شاخص‌های برازندگی مدل اصلاح‌شده شامل شاخص مجذور خی (853/4=2χ)، مجذور خی نسبی (618/1= /df2χ)، شاخص نیکویی برازش (99/0GFI=)، شاخص نیکویی برازش انطباقی (95/0AGFI =)، شاخص برازش مقایسه‌ای (99/0CFI =)، شاخص برازندگی افزایش (99/0IFI =)، شاخص برازندگی توکر - لویس (968/0TLI =) و جذر میانگین مجذورات خطای تقریب (056/0RMSEA=) حاکی از برازش مدل اصلاح‌شده است؛ بنابراین، مدل اصلاح‌شده یا نهایی از برازندگی مطلوبی برخوردار است. الگوی نهایی در شکل 2 نشان داده شده است.

 


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

رضایت زناشویی

انتظارات زناشویی بالا

خوشبینی

خودکارآمدی ارتباطی

تحقق انتظارات زناشویی

15/0

33/0

22/0

53/0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


شکل 2. مدل اصلاح‌شدۀ نهایی رابطۀ علّی رضایت از زندگی زناشویی با انتظارات زناشویی بالا، خوش‌بینی و خودکارآمدی ارتباطی با میانجی‌گری تحقق انتظارات زناشویی

 


جدول 4 پارامترهای مربوط به اثرات مستقیم متغیرها بر یکدیگر را در مدل پیشنهادی و مدل نهایی پژوهش نشان می‌دهد.

 

جدول 4. پارامترهای اثرات مستقیم بین متغیرهای پژوهش در مدل پیشنهادی و مدل نهایی

مسیر

مدل پیشنهادی

مدل نهایی

β

P

β

P

انتظارات بالای زناشویی تحقق انتظارات

044/0

028/0

044/0

028/0

خوش‌بینی  تحقق انتظارات

662/0

001/0

662/0

001/0

خودکارآمدی ارتباطی تحقق انتظارات

035/0

001/0

035/0

001/0

انتظارات بالای زناشویی رضایت زناشویی

86/0

001/0

-

-

خوش‌بینی  رضایت زناشویی

07/0

10/0

-

-

خودکارآمدی ارتباطی رضایت زناشویی

14/0

01/0

-

-

تحقق انتظارات  رضایت زناشویی

233/0

001/0

233/0

001/0

 

 

 

جدول 4 نشان می‌دهد چهار مسیر مستقیم، دارای ضرایب معنادارند و سه مسیر مستقیم دارای ضرایب معنادار نیستند. جدول 5 نتایج حاصل از روش بوت استراپ در برنامه ماکرو، آزمون پریچر و هیز (2008) را برای روابط واسطه‌ای نشان می‌دهد.

 

 

جدول 5. نتایج بوت استراپ برای مسیرهای واسطه‌ای

مسیرها

داده

بوت

سوگیری

خطای معیار

حد پایین

حد بالا

سطح

معنی‌داری

انتظارات بالای زناشویی تحقق انتظارات رضایت زناشویی

0230/0

0226/0

0005/0-

0066/0

0105/0

0373/0

001/0

خوش‌بینی  تحقق انتظارات  رضایت زناشویی

1859/0

1861/0

0002/0

0431/0

1067/0

2809/0

001/0

خودکارآمدی ارتباطی تحقق انتظارات  رضایت زناشویی

0147/0

0148/0

0001/0

0037/0

0075/0

0224/0

001/0

 

 

 

حد بالا و حد پایین متغیرهای پیش‌بین در جدول 5 نشان می‌دهد تحقق انتظارات زناشویی به‌صورت جداگانه، میانجی رابطۀ انتظارات بالای زناشویی، خوش‌بینی و خودکارآمدی ارتباطی با رضایت زناشویی است.

 

بحث

در این پژوهش، مدل پیشنهادی به‌منظور بررسی نقش میانجی‌گرانۀ تحقق انتظارات زناشویی در رابطۀ بین انتظارات زناشویی بالا، خوش‌بینی و خودکارآمدی ارتباطی با رضایت از زندگی زناشویی، با در نظر داشتن مبانی نظری و پژوهش‌های انجام‌شده، طراحی و تدوین شد. هدف نهایی پژوهش پس از طراحی و تدوین مدل پیشنهادی، برازش‌دادن الگویی ساختاری از روابط بین متغیرها بود. با توجه به نتایج، همۀ شاخص‌های برازندگی حاکی از برازش خوب مدل پیشنهادی با داده‌ها بود. همچنین نتایج این پژوهش رابطۀ ساده بین انتظارات زناشویی بالا، خوش‌بینی، تحقق انتظارات زناشویی، خودکارآمدی ارتباطی و رضایت از زندگی زناشویی را تأیید کرد. این نتایج با یافته‌های پژوهشی همخوانی دارند که رابطۀ بین انتظارات زناشویی بالا و تحقق انتظارات (مک‌نالتی و کرنی، ۲۰۰۴)، خوش‌بینی و تحقق انتظارات (اسریواستاوا و همکاران، ۲۰۰۶) و تحقق انتظارات و رضایت زناشویی (مک نالتی و کرنی، ۲۰۰۴) را تأیید کرده‌اند؛ اما نتایج پژوهش‌های قبلی نشان دادند بین خودکارآمدی ارتباطیو تحقق انتظارات و خوش‌بینی و رضایت زناشویی (اسد و همکاران، 2007) و خودکارآمدی ارتباطی و رضایت زناشویی (لوپز و همکاران، 2007) رابطۀ معنادار وجود دارد؛ اما در این پژوهش این ضرایب معنادار نشد. بعضی معتقدند داشتن انتظارات بالا از ازدواج مخرب است و به رابطۀ زناشویی آسیب می‌رساند (شارپ و گانونگ، 2000). آنها استدلال می‌کنند افراد با انتظارات بالا در ازدواج، زمانی که واقعیت زندگی زناشویی با ایدئال آنها همخوانی ندارد، خود را برای ناامیدی آماده می‌کنند. برخی دیگر دقیقاً متضاد این نظر را مطرح کرده‌اند. باکوم و همکاران (1996) در پژوهش خود با نام «بررسی تأثیرداشتن انتظارات زناشویی بالا در عملکرد زناشویی» نشان دادند افراد با انتظارات بالا، سازگاری زناشویی بیشتری را گزارش دادند؛ اما این اثر به احساس زوج از دستیابی به انتظارات وابسته است. بنابراین، داشتن انتظارات بالا می‌تواند برای یک رابطه، مثبت یا منفی باشد؛ بسته به اینکه آیا همسران دارای مهارت‌های ارتباط مثبت یا منفی‌اند (مک نالتی و کارنی، 2004).

با توجه به نتایج پژوهش، بین خوش‌بینی و رضایت زناشویی رابطۀ معنادار آماری وجود ندارد. نتایج حاصل با پژوهش اسریواستاوا و همکاران (2006) و اسد و همکاران (2007) همخوان نیست. خوش‌بینی به پیش‌بینی نتایج مثبت گرایش دارد و پژوهش‌ها ثابت می‌کنند خوش‌بینی دارای منافع گوناگونی است. هنگامی‌ که افراد با یک چالش مواجه می‌شوند، افراد خوش‌بین به‌راحتی تسلیم نمی‌شوند و تمایل بیشتری به پیشرفت در تمامی حوزه‌های زندگی، مانند مدرسه، کار یا روابط دارند (اسریواستاوا و همکاران، 2006). افراد خوش‌بین هنگامی‌ که با مشکلی مواجه می‌شوند، با پذیرفتن واقعیت آنچه اتفاق افتاده، به‌جای اجتناب از مسائل با آنها مقابله می‌کنند.

بین خودکارآمدی ارتباطی و رضایت زناشویی رابطۀ معنادار آماری وجود نداشت. خودکارآمدی ارتباطی، راهی برای مفهوم‌سازی توانایی فرد برای انجام رفتارهای تأییدکنندۀ ارتباطی مانند برقراری ارتباط مناسب با شریک زندگی، حمایت و پرورش و کنترل احساس خشم است (لوپز و همکاران، 2007). نتایج مطالعۀ حاضر نشان دادند خودکارآمدی ارتباطی به‌طور مستقیم با رضایت زناشویی رابطۀ معنادار ندارد؛ بلکه خودکارآمدی رابطه با رضایت زناشویی ازطریق تحقق انتظارات در زندگی این افراد مرتبط است. افراد دارای خودکارآمدی ارتباطی بالا (به ‌احتمال بیشتری رفتارهایی را انجام می‌دهند که رابطه را تأیید و تقویت می‌کنند) که احساس می‌کنند انتظارات آنها برآورده شده است، رضایت زناشویی بیشتری دارند.

نتایج این پژوهش نشان دادند تحقق انتظارات زناشویی به‌طور جداگانه میانجی‌کنندۀ رابطۀ بین انتظارات زناشویی بالا، خوش‌بینی و خودکارآمدی ارتباطی با رضایت زناشویی است. انتظارات می‌تواند به‌منزلۀ دو عملکرد مختلف به افراد کمک کند بتوانند ازدواج خود را ارزیابی کنند. نخست، برای اینکه ازدواج مقایسه شود، انتظارات می‌تواند به‌عنوان یک واقعیت ایدئال یا خلاف واقع، کمک‌کننده باشد. نحوۀ ارزیابی افراد از نتیجه، به‌صورت مقایسۀ آنچه اکنون است با آنچه می‌توانست باشد، تعیین می‌شود. دوم، انتظارات می‌تواند به‌عنوان ساختارهای هدف، کمک‌کننده باشد یا یک حالت نهایی باشد که افراد به‌طور فعال برای رسیدن به آن تلاش می‌کنند. تحقق انتظار به یکی از این دو روش رخ می‌دهد: رفتاری و ادراکی. در روش رفتاری، انتظارات افراد به عمل (واکنش) در مسیری منجر می‌شود که انتظارات را محقق کند (مک‌نالتی و کرنی، ۲۰۰۴)؛ بنابراین، زمانی که افراد انتظارات زناشویی بالایی دارند، با استفاده از این روش، دست به اقداماتی می‌زنند که این انتظارات محقق شوند. همچنین، در روش ادراکی، انتظارات فرد سبب می‌شود او حوادث را مطابق با انتظاراتش تفسیر کند. زمانی که عملکرد انتظارات برای شخص، ساختار هدف در نظر گرفته شده باشد، افراد در صورت داشتن انتظارات بالا ازدواج مثبتی را تجربه خواهند کرد که این باعث می‌شود در راستای تحقق انتظارات تلاش بیشتری از خود نشان دهند. زمانی که هر یک از زوجین انتظارات زناشویی طرف مقابل را مدنظر قرار دهند و آنها را تحقق بخشند، باعث می‌شود وضعیت موجود فرد در روابط زناشویی، مطابق با انتظار او باشد که این به رضایت زناشویی بیشتر منجر می‌شود.

بیشتر دیدگاههایی که خوش‌بینی را تفاوت فردی دانسته‌اند، این دیدگاه را پذیرفته‌اند که بر طبق آن، خوش‌بینی انتظار تعمیم‌یافته است که بر هر فرایند روانشناختی که در آن یادگیری رخ می‌دهد، تأثیر می‌گذارد. همچنین، تحقق انتظار به یکی از دو روش رفتاری و ادراکی رخ می‌دهد. در روش رفتاری، انتظارات افراد به عمل (واکنش) در راهی منجر می‌شود که انتظارات را محقق کند؛ برای مثال، زنانی که انتظار دارند شریک زندگی‌شان آنها را طرد کنند، اقدام به رفتارهایی می‌کنند که احساسات منفی را در شریک زندگی خود برانگیخته کنند. در روش ادراکی، انتظارات فرد سبب می‌شود او حوادث را مطابق با انتظاراتش تفسیر کند (مک نالتی و کرنی، ۲۰۰۴)؛ بنابراین، چنین نتیجه‌گیری می‌شود زمانی که افراد در رابطه با تحقق انتظارات خود خوش‌بین باشند، با به‌کارگیری روش رفتاری، دست به اعمالی می‌زنند تا همسر خود را برانگیخته کنند که در راستای تحقق انتظارات آنها اقداماتی را انجام دهند. زمانی که هر یک از زوجین انتظارات زناشویی طرف مقابل را مدنظر قرار دهند و آنها را تحقق بخشند، باعث می‌شود وضعیت موجود فرد در روابط زناشویی مطابق با انتظارش باشد که این به رضایت زناشویی بیشتر منجر می‌شود.

خودکارآمدی رابطه، یک ویژگی منحصربه‌فرد است؛ این ویژگی بر اینکه افراد احساس کنند انتظاراتشان در ازدواج محقق شده است یا خیر اثر می‌گذارد. افراد دارای خودکارآمدی ارتباطی بالا، بیشتر احتمال دارد رفتارهایی را انجام دهند که به قطعیت هرچه بیشتر رابطه بینجامد (برای مثال رفتارهای تأییدی)؛ به این معنا که این افراد چون به دنبال حفظ زندگی مشترک‌اند و می‌خواهند زندگی مشترکشان با قطعیت بیشتری ادامه یابد، رفتارهایی را انجام می‌دهند که باعث محقق‌شدن انتظارات زناشویی می‌شود (جانسون، 2015).زمانی که هر یک از زوجین انتظارات زناشویی طرف مقابل را مدنظر قرار دهند و آنها را تحقق بخشند، باعث می‌شود وضعیت موجود فرد در روابط زناشویی مطابق با انتظارش باشد که این به رضایت زناشویی بیشتر منجر می‌شود.

روش نمونه‌گیری در این پژوهش، نمونه‌گیری دردسترس بود. پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های بعدی از روش نمونه‌گیری تصادفی استفاده شود. با توجه به اینکه پژوهش حاضر در کارکنان متأهل دانشگاه شهید چمران اهواز و دانشگاه جندی‌شاپور اهواز انجام شد، در تعمیم نتایج آن باید جانب احتیاط را رعایت کرد. نه طرح حاضر و نه استفاده از تحلیل مسیر، علیت را به اثبات نمی‌رسانند. باوجود اینکه استفاده از رویکرد الگویابی معادلات ساختاری، توانایی به دست دادن استنباط‌های علّی را فراهم می‌آورد، در این خصوص باید جوانب احتیاط را رعایت کرد. به دلیل محدودیت تعداد کارمندان متأهل، در این پژوهش جنسیت کنترل نشد. پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های دیگری این مدل به‌صورت جداگانه در زنان و مردان آزمون شود. همچنین پیشنهاد می‌شود زوج‌درمانگران در مداخلات زوجی و بهبود روابط زوجین، یافته‌های این پژوهش دربارۀ اهمیت تحقق انتظارات زناشویی را مدنظر قرار دهند.


[1]. marital satisfaction

[2]. self-disclosure

[3]. forgiveness

[4]. manage conflict

[5]. attachment style

[6]. attributional style

[7]. self-efficacy

[8]. optimism

[9]. relationship distress

[10]. pessimism

[11]. Arias, Lyons & Street

[12]. Inventory of Specific Relationship Standards

[13]. togetherness

[14]. Quality of Marriage Inventory (QMI)

[15]. Kansas Marital Satisfaction Scale

[16]. Life Orientation Scale—Revised

[17]. Relationship Self-Efficacy Scale

[18]. Boot strapping

[19]. Macro

[20]. missing

[21]. outliers

[22]. normality

[23]. multi. collinearity

[24]. mahalanobis distance

[25]. skewness

[26]. kurtosis

[27]. tolerance

[28]. variance inflation factor (VIF)

References

خجسته‌مهر، ر؛ نادری، ف؛ سودانی، م (1392). نقش واسطه‌ای مقابله زوجی در رابطۀ بین استانداردهای زناشویی و رضایت زناشویی. مجلۀ روش‌ها و مدل‌های روانشناختی، 3 (12)، 67-47.
خدایی، ع. زارع، ح.؛ علی‌پور، ا.؛ شکری، ا. (1395). ویژگی‌های روان‌سنجی نسخۀ تجدیدنظرشدۀ آزمون جهت‌گیری زندگی. فصلنامۀ روانشناسی کاربردی، 3(39)، 405-387.
رستمی، پ (1386). رابطۀ خوش‌بینی - بدبینی و سلامت روان با رضایت زناشویی در معلمان شهر کرج. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشگاه پیام نورتهران - کرج.
عرب علیدوستی، ع.؛ نخعی، ن.؛ خانجانی، ن. (1394). پایایی و روایی پرسشنامه‌های رضایت زناشویی کانزاس و اینریچ کوتاه‌شده به زبان فارسی. مجلۀ بهداشت و توسعه، 4(2)، 167-158.
عطاری، ی؛ عباسی سرچشمه، ا؛ مهرابی‌زاده هنرمند، م. (1385). بررسی روابط ساده و چندگانۀ نگرش مذهبی، خوش‌بینی و سبک‌های دلبستگی با رضایت زناشویی در دانشجویان مرد متأهل دانشگاه شهید چمران اهواز. مجلۀ علوم تربیتی و روانشناسی.  13(1)، 110-93.
گلمن، د. (1398). هوش هیجانی: خودآگاهی هیجانی، خویشتن‌داری، همدلی و یاری به دیگران. ترجمۀ ن. پارسا. تهران، انتشارات رشد. (سال انتشار اثر به زبان ‌اصلی، 2006)
موسوی، ف؛ دهشیری، غ (1394) نقش فاصلۀ بین انتظارات و واقعیت رابطة زناشویی در رضایت زناشویی زنان و مردان شهر تهران. مجلۀ مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان. 13(2)، 111-93.
Arias, I., Lyons, C. M., & Street, A. E. (1997). Individual and marital consequences of victimization: Moderating effects of relationship efficacy and spouse support. Journal of Family Violence, 12(2), 193-210.
Assad, K. K., Donnellan, M. B., & Conger, R. D. (2007). Optimism: An enduring resource for romantic relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 93(2), 285-297.
Baucom, D. H., Epstein, N., Rankin, L. A., & Burnett, C. K. (1996). Assessing relationship standards: The inventory of specific relationship standards. Journal of Family Psychology, 10(1), 72-88.
Bradbury, T. N., Fincham, F. D., & Beach, S. R. (2000). Research on the nature and determinants of marital satisfaction: A decade in review. Journal of Marriage and Family, 62(4), 964-980.‌
Busby, D. M., & Gardner, B. C. (2008). How do I analyze thee? Let me count the ways: Considering empathy in couple relationships using self and partner ratings. Family Process, 47(2), 229-242.
Campbell, W. K., & Foster, C. A. (2003). Parenthood and marital satisfaction: a meta‐analytic review. Journal of Marriage and Family, 65(3), 574-583
Dixon, L. J., Gordon, K. C., Frousakis, N. N., & Schumm, J. A. (2012). A study of expectations and the martial quality of participants of a marital enrichment seminar. Family Relations, 61, 75-89.
Fincham, F. D. & Beach, S. R. H. (2010). Marriage in the new millennium: A decade in review. Journal of Marriage and Family, 72, 630-649.
Fitzpatrick, J., & Sollie, D. L. (1999). Unrealistic gendered and relationship-specific beliefs: Contributions to investments and commitment in dating relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 16(6), 852-867.
Gottman, J. M. (1999). The marriage clinic. New York: W. W. Norton & Company.
Jiang, H., Wang, L., Zhang, Q., Liu, D. X., Ding, J., Lei, Z., & Pan, F. (2015). Family functioning, marital satisfaction and social support in hemodialysis patients and their spouses. Stress and Health, 31(2), 166-174.
Johnson, K. D. (2015). Marital expectation fulfillment and its relationship to height of marital expectations, optimism, and relationship self-efficacy among married individuals. Unpublished dissertation, Andrews University.
Juvva, S., & Bhatti, R. S. (2006). Epigenetic model of marital expectations. Contemporary Family Therapy, 28(1), 61-72.
Karademas, E. C. (2006). Self-efficacy, social support and well-being: The mediating role of optimism. Personality and Individual Differences, 40(6), 1281-1290.‌
Kelley, D. L., & Burgoon, J. K. (1991). Understanding marital satisfaction and couple type as functions of relational expectations. Human Communication Research, 18(1), 40-69.‌
Kim, L. M., Johnson, J. L., & Ripley, J. (2011). A “perfect” storm: Perfectionism, forgiveness, and marital satisfaction. Individual Differences Research, 9(4), 199-209.
Lopez, F. G., Morúa, W., & Rice, K. G. (2007). Factor structure, stability, and predictive validity of college students’ relationship self-efficacy beliefs. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 40, 80-96.
‌Mackey, R. A., Diemer, M. A., & O'Brien, B. A. (2004). Relational factors in understanding satisfaction in the lasting relationships of same-sex and heterosexual couples. Journal of Homosexuality, 47(1), 111-136.‌
Markman, H. J., Stanley, S. M., & Blumberg, S. L. (1994). Fighting for your marriage: Positive steps for preventing divorce and preserving a lasting love. San Francisco: Jossey-Bass.
McCabe, K. M. (1999). Family protective factors among urban African American youth. Journal of Clinical child Psychology, 28(2), 137-150.
McNulty, J. K., & Karney, B. R. (2004). Positive expectations in the early years of marriage: Should couples expect the best or brace for the worst? Journal of Personality and Social Psychology, 85(5), 729-743.
Miller, J., & Tedder, B. (2011). The Discrepancy between Expectations and Reality: Satisfaction in Romantic Relationships. Hanover College, PSY 401: Advanced Research
Omani-Samani, R., Maroufizadeh, S., Ghaheri, A., Amini, P., & Navid, B. (2018). Reliability and validity of the Kansas marital satisfaction scale (KMSS) in infertile people. Middle East Fertility Society Journal, 23(2), 154-157.
Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3), 879-891.
Sabatelli, R. M., & Bartle‐Haring, S. (2003). Family‐of‐origin experiences and adjustment in married couples. Journal of Marriage and Family, 65(1), 159-169.
Sharp, E. A., & Ganong, L. H. (2000). Raising awareness about marital expectations: Are unrealistic beliefs changed by integrative teaching? Family Relations, 49, 71-76.
Srivastava, S., Richards, J. M., McGonigal, K. M., Butler, E. A., & Gross, J. J. (2006). Optimism in close relationships: How seeing things in a positive light makes them so. Journal of Personality and Social Psychology, 9(1), 143-153.
Zentner, M. R. (2005). Ideal mate personality concepts and compatibility in close relationships: a longitudinal analysis. Journal of Personality and Social Psychology, 89(2), 242.
 
 
 
 

Files

History

  • Receive Date: 15 April 2019
  • Revise Date: 29 February 2020
  • Accept Date: 05 April 2020

Share

How to cite

Statistics