The Effect of Practical Application of Intimate Relationship Skills (PAIRS) on Enhancing Sexual Satisfaction and Marital Happiness in Married Wives

Khamse, Fahimah; Zahrakar, K; Mohsenzade, Farsad

The Effect of Practical Application of Intimate Relationship Skills (PAIRS) on Enhancing Sexual Satisfaction and Marital Happiness in Married Wives

Authors

¹ M.A. Student, Counseling Department, Faculty of Psychology and Education, Kharazmi University, Tehran, Iran

² Assistant Professor, Counseling Department, Faculty of Psychology and Education, Kharazmi University, Tehran, Iran

Abstract

The aim of this research was investigating the effect of Practical Application of Intimate Relationship Skills (PAIRS) training program on enhancing sexual satisfaction and marital happiness in married women. The method of the study was semi-experimental with pre-test, post-test and follow-up with control group. For this purpose, 22 married wives were randomly selected and assigned in to two experimental and control groups, each one 11 subjects. The Index of Sexual Satisfaction (ISS) )Hudson, Harrison & Crosscup( and Marital Happiness Scale (MHS) )Azrin, Naster, & Jones( were used to gather the data. The training sessions of intimate relationship skills was delivered for 8 weeks, each session lasting two hours. The control group has not delivered training. After finishing of training sessions, post-test was done for both groups. The results showed that the training of practical application of intimate relationship program had significantly improved both sexual satisfaction (eta²=44%) and marital happiness (eta²=37%) in experimental group. The Follow up has shown an effect size of 42% for sexual satisfaction and 36% for marital happiness. The results of this research similar to other researchers showed that marital happiness and sexual satisfaction were enhanced by the training of intimate relationship skills, in married wives, hence this program can be suggested to enhance couple's quality of relationship.

Keywords

20.1001.1.24764248.1394.1.2.4.0

Full Text

خانواده را موسسه یا نهاد اجتماعی معرفی کرده‌اند که ناشی از پیوند زناشویی زن و مرد است. از جمله مظاهر زندگی اجتماعی انسان، وجود تعامل سالم و سازنده میان انسان‌ها و برقرار بودن عشق به هم نوع و ابراز صمیمیت و همدلی به یکدیگر است. از سوی دیگر خانواده محل ارضای نیاز‌های جسمانی، عقلانی و عاطفی است. رضایت یک فرد از زندگی زناشویی به منزله‌ رضایت وی از خانواده محسوب می‌شود و رضایت از خانواده به مفهوم رضایت از زندگی است و این امر برای رشد و تعالی خانواده موثر است (عدالتی و ردزوان، 2010).

از جمله عوامل مهمی که در رابطه زناشویی و رضایتمندی از آن تأثیر دارد شادمانی زناشویی است. شادمانی زناشویی قضاوتی است که به وسیله همسران انجام می‌شود و نشان دهنده احساس بهزیستی و رضایتی است که فرد در روابط زناشویی تجربه می‌کند. از نظر جانسون و همکاران (1987) شادمانی زناشویی به درجه‌ای از رضایت یا شادمانی شخصی که فرد در رابطه احساس می‌کند گفته می‌شود (ساکی‌زاده، 1392). این تعریف ارزیابی ذهنی فردی را منعکس می‌کند و شامل احساسات مثبت و منفی در ازدواج می‌شود. فورداین، توکر و جیمز (2008) بیان می‌کنند که سطح شادمانی زناشویی تلویحاً نشانگر سطوح پایین تعارض است و مشخصه‌های رفتاری و ارتباطی دارد. پژوهش‌های ونلانینگهام، جانسون و آماتو (2001) هفت بعد شادمانی زناشویی که شامل احساسات فرد در مورد جنبه‌های متفاوت ارتباط زناشویی است را چنین بیان می‌نمایند: 1- میزانی که فرد احساس می‌کند همسرش او را درک می‌کند. 2- میزان عشق و عاطفه‌ای که فرد در ارتباط با همسر خود درک می‌کند. 3- میزانی که فرد و همسرش در مورد مسایل با یکدیگر توافق دارند. 4- ارتباط جنسی زوجین 5- تا چه حد همسرشان را فردی که از چیزهای منزل نگهداری می‌کند، درک می‌کنند. 6- تا چه حد همسرشان را فردی که فعالیت‌ها را با مشارکت او انجام می‌دهد، درک می‌کنند. 7- میزان درک آنها از وفاداری همسرشان. لذا مفهوم شادمانی زناشویی گاهی اوقات با صمیمیت زناشویی به جای یکدیگر استفاده شده و اغلب اوقات نیز با تعریف صمیمیت زناشویی ترکیب می‌شود (ویلیامز، 2010). صمیمیت به عنوان نزدیکی، تشابه و رابطه شخصی دوست داشتنی با شخص دیگر است و مستلزم آگاهی، درک عمیق، پذیرش و بیان افکار و احساسات ، دلسوزی و تعهد است (وانیک و کولیک، 2011). از طرفی نزدیکی کلامی، عاطفی و جسمانی که در قالب روابط صمیمانه شکل می‌گیرد رضایت از رابطه را به همراه خواهد داشت، چرا که زوجین در محیط صمیمانه و شاد، روابط جنسی رضایت بخش‌تری دارند و جذابیت این روابط در طی زمان باقی می‌ماند (اولسون و دیفرین، 2003).

از جمله عوامل دیگری که با صمیمیت و شادمانی زناشویی زوجین رابطه متقابلی داشته و به طور مستقیم و غیر مستقیم با حفاظت از خانواده و کیفیت بهتر زندگی زناشویی مرتبط است، رضایتمندی از رابطه جنسی است (قیصری و کریمیان،1392). رضایت جنسی به عنوان درجه‌ای تعریف شده است که زوجین از برآورده شدن انتظارات و نیازهای جنسی خود و همسرانشان آگاه می‌شوند (یوسل و گاسانو، 2010). مطالعات بسیاری اهمیت رضایت جنسی را در رابطه زناشویی نشان داده است. قیصری و کریمیان (1392) نشان دادند که نارضایتی از رابطه‌ی جنسی، می تواند به مشکلات عمیق در روابط زوجین و ایجاد تنفر از همسر، دلخوری، حسادت، رقابت، حس انتقام گیری احساس تحقیر، احساس عدم اعتماد به نفس و نظایر آنها منجر شود. همچنین مطالعات مختلفی نشان می‌دهد که رضایتمندی از رابطه جنسی بین زوجین با پیوند عاطفی و شادمانی بین آنها ارتباط داشته (موسوی، 1393) و منجر به رضایتمندی از ارتباط بین زوجین می‌شود (سانتیلا، واگر، ویتینگ،‌هارلر، جرن و همکاران،2007). با توجه به یافته‌های پژوهشی ارتباط معنی داری بین رضایت جنسی و رضایت از تعاملات و ارتباطات زناشویی وجود دارد، از این رو فعالیت جنسی بخش مهمی از زندگی زناشویی تلقی می‌شود.

بر این اساس، صمیمیت و رضایتمندی در افراد می‌تواند تحت تأثیر برقراری ارتباط سازنده و پیوندهای عاطفی قرار بگیرد که یکی از کارکردهای خانواده نیز به شمار می‌رود و به تبع مهارت آموزی به زوج‌ها در حوزه ارتباطات می‌تواند به پیشبرد این هدف کمک شایانی نماید. در میان برنامه‌های متعددی که به آموزش مهارت‌های ارتباطی می‌پردازند، برنامه کاربرد عملی مهارت‌های صمیمانه پیرز نوعی برنامه آموزشی است که توسط گوردن[1] ابداع شد و با هدف آموزش مهارت‌های مورد نیاز برای تشکیل روابط صمیمانه برگزار می‌شود (دماریا و‌هانا، 2013). این برنامه با تمرکز بر اهدافی چون بازآرایی نگرش‌ها و باورهای همسران در مورد عشق، ارتباط، ازدواج و زندگی خانوادگی، آموزش و ارتقای خود شناسی، سواد هیجانی[2] و کارایی هیجانی[3] هر یک از همسران، سست کردن رفتارهای ناکارآمد و مخل صمیمیت از طریق تقویت مهارت‌ها و رفتارهایی که غنا بخشی به صمیمیت و اثربخشی به روابط کارآمد را به همراه دارد بنا شده است. این رویکرد چهارچوبی از مفاهیم مبتنی بر نظریه، جامع و هماهنگ و براساس فعالیت‌های عملی را در بر دارد که شیوه‌ای پرتوان برای تغییر کردن را در اختیار همسران قرار می‌دهد (ایزنبرگ، پلاسو و اسچیندر، 2011). مداخلات آموزشی مبتنی بر غنی سازی روابط برای ارتقای روابط بین زوجها صورت گرفته است. در ایران پژوهش‌های مختلفی نشان دادند که آموزش غنی‌سازی روابط و مهارت‌های زناشویی بر ارتقای خوشبینی، شادمانی زناشویی، رضایت و میل جنسی زوجین موثر است (عیسی نژاد، 1387، ساکی زاده، 1392، رنجبری، 1392، ساسان نژاد، 1392). جانسون، کوهن، داویلا، لاوارینس، روگ و همکاران (2005) در پژوهشی تأثیر آموزش مهارت‌های ارتباطی و حل مسأله زناشویی را بر بهبود روابط متقابل زن و شوهر و سازگاری آنها نشان دادند. هویر، اوهان، رامبو و جکوبی (2012) در طی مطالعهای به این نتیجه دست یافتند که کاربرد تکنیکهای تلفیقی رفتاری، ارتباطی و شناختی میزان صمیمیت عاطفی و جنسی زوجین را افزایش میدهد. نیکل، فینیچام و برادبری (2013) در پژوهشی نشان داد که آموزش مهارت‌های شناختی- ارتباطی در کنترل هیجان‌های منفی، کاهش تعارضات زناشویی و بهبود الگوهای ارتباطی و صمیمیت عاطفی زوجین مؤثر است.

با توجه به اینکه شادمانی یکی از مهمترین و موثرترین نیازهای روانی است که آثار مثبت و مهمی در زندگی زناشویی دارد و از آنجایی که نتیجه برخی از مطالعات در کشورمان نشان می‌دهد یکی از علل اصلی اختلافات زناشویی، عدم رضایت جنسی زوجین است و با توجه به اینکه شادمانی و روابط جنسی از ارتباط عاطفی بین زوج‌ها تأثیر می‌گیرد، بنابراین توجه به برنامه‌های افزایش مهارت‌های ارتباطی کارآمد و غنی سازی حائز اهمیت است. با توجه به موارد اشاره شده هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه (PAIRS) بر افزایش رضایت جنسی و شادمانی زناشویی زنان است. لذا این پژوهش به دنبال پاسخگویی به دو فرضیه است: 1- آموزش برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه (PAIRS) بر رضایت جنسی زنان اثر بخش است. 2- آموزش برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه (PAIRS) بر شادمانی زناشویی زنان اثربخش است.

روش

روش پژوهش، جامعه آماری و نمونه:پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری سه ماهه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل همه زنان متاهل منطقه 11 تهران بود که به واحد خدمات روان شناختی سرای سلامت گلستان شرقی واقع در منطقه 11 شهرداری تهران در نیمه اول سال 94 مراجعه کرده بودند. به منظور نمونه گیری آزمودنی‌ها در فرهنگسرای مذکور برای شرکت در دوره اطلاعیه نصب شد. از آنجایی که هدف پژوهش ارتقای شادمانی و رضایتمندی در افراد بود و این امر مستلزم عدم وجود تعارض و برقراری سطح نسبی از سلامت روان بود، به همین دلیل ملاک‌هایی همچون متقاضی طلاق نبودن، نداشتن تعارضهای حاد و شدید زناشویی، تمایل به جهت شرکت در جلسات، عدم دریافت خدمات مشاوره فردی در طول شرکت در جلسات، عدم اعتیاد و سوءمصرف الکل و مواد روانگردان، نداشتن سابقه خیانت زناشویی، نداشتن سابقه بستری در بیمارستان‌های روانپزشکی و تکمیل فرم رضایت نامه شرکت در جلسات آموزشی به عنوان ملاک‌های ورود به پژوهش انتخاب گردیدند و داوطلبان شرکت در دوره با توجه به ملاک‌های مذکور بر اساس مصاحبه اولیه پالایش شدند. بر این اساس، 70 نفر به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شده و پرسشنامه رضایت جنسی (ISS) ‌هادسون،‌ هاریسون و کروسکاپ و شادمانی زناشویی (MHS) آرزین ، ناستر و جونز را تکمیل نمودند. پس از تکمیل پرسشنامه‌ها و نمره گذاری آنها، 22 نفر از زنان متاهلی که کمترین نمرات را در پرسشنامه رضایت جنسی و شادمانی زناشویی کسب کرده بودند انتخاب و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 11 نفر) جایگزین شدند.

ابزار سنجش: پرسشنامه رضایت جنسی[4]: این مقیاس در سال 1981 توسط‌ هادسون–‌هاریسون و کروسکاپ برای ارزیابی سطوح رضایت زوجین ساخته شد. این مقیاس دارای 25 سوال است و جزو پرسشنامههای خودگزارش دهی محسوب میشود. پاسخ آزمودنی به هر ماده آزمون در سطح یک مقیاس 7 درجهای بین 0 تا 6 مشخص میشود و در مجموع نمره آزمودنیها در کل تست بین 0 تا 150 در نوسان است. همچنین پارهای از مادههای مقیاس، نمرهگذاری معکوس دارد. نمره گذاری معکوس شامل سوالات 4، 5، 6، 7، 8، 11، 13، 14، 15، 18،20، 24 و 25 است. نمره بالا در این مقیاس منعکس کننده رضایت جنسی است. ثبات درونی این مقیاس توسط طراحان محاسبه و آلفای کرونباخ آن 91/0 بدست آمد و همبستگی آن با خرده مقیاس رضایت جنسی پرسشنامه انریچ 74/0 بدست آمد (پوترز و کمپبل، 2008 به نقل از پور اکبر، 1389). اعتبار مقیاس نیز با روش باز آزمایی 93/0 محاسبه شد. پوراکبر (1389) پایایی بازآزمایی به فاصله 15 روز این ابزار را 96/0 گزارش نمود (01/0 p<). اعتبار ابزار با روش دونیمه کردن آزمون 88/ 0 و ضریب گاتمن نیز 80/0 محاسبه شده است (رحمانی و الله قلی، 1388).

پرسشنامه شادمانی زناشویی[5]: این مقیاس توسط آرزین ، ناستر و جونز (1973) به منظور اندازه گیری سطح شادمانی زناشویی تهیه شده است. این آزمون ده سوالی ابتدا برای آزمون اثرات مشاهدهای تقابل اندازه گیری شد که یک رویکرد رفتاری در مشاوره زناشویی است. این مقیاس میزان کلی شادمانی زناشویی را با استفاده از شاخص‌های تک ماده‌ای کلی می‌سنجد. از هر پرسش می‌توان به عنوان یک شاخص مستقل برای شادمانی زناشویی در زمینه‌های خاصی از تعامل زناشویی استفاده کرد. برای به دست آوردن شاخص کلی شادمانی زناشویی می‌توان نمرات کل سوالات را جمع کرد. در مقابل هر گزاره یک طیف از یک تا ده قرار دارد که پاسخ دهنده با توجه به گزاره میزان شادمانی خود را در آن حیطه مشخص میکند (رنجبری، 1392). این ابزار دارای ارتباط معنی‌داری با مقیاس سازگاری زوجی لاک و والاس[6] است (عیسی نژاد و همکاران،1390). در پژوهش عیسی نژاد (1387) میزان همبستگی آن با مقیاس کیفیت روابط زناشویی اسپانیر[7] (RDAS) 71/0 و میزان پایایی با آلفای کرونباخ 94/0 و در پژوهش‌هارینگ، هویت و فلت (2003) 90/0 بدست آمده است.

روش اجرا و تحلیل: پس از انتخاب نمونه پژوهش و اجرای پیش آزمون بر روی هر دو گروه آزمایش و کنترل، آموزش کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه در هشت جلسه به صورت هر هفته یک جلسه دو ساعته به شیوه گروهی به گروه آزمایش ارایه شد، اما گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد و در لیست انتظار قرار گرفت. پس از پایان هشت جلسه آموزش از هر دو گروه آزمایش و کنترل پس آزمون به عمل آمد. محقق جهت رعایت مسایل اخلاقی و حرفهای در پژوهش و قدردانی از همکاری گروه کنترل پس از پایان مرحله پس آزمون جلسات آموزشی را برای گروه کنترل نیز برگزار نمود و بعد از گذشت سه ماه هر دو پرسشنامه به منظور انجام پیگیری بر هر دو گروه آزمایش و کنترل اجرا شد. سرفصل جلسات آموزشی بر اساس کتاب ساختار روابط صمیمانه دی ماریا، ‌هانا (2013) تنظیم گردید. شرح مختصر جلسات آموزش کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه در جدول 1 آمده است.

جدول (1) محتوای دوره‌ آموزش برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه

جلسه	موضوع	اهداف و خلاصه جلسه
اول	آشنایی و معارفه، انجام ارزیابی‌های اولیه	آشنایی و معرفی رهبر و اعضا به یکدیگر، بیان اهداف و قواعد گروه، احترام متقابل، شرکت منظم و نظایر آن، اجرای پیش آزمون
دوم	معرفی مفاهیم رضایت زناشویی و جنسی و شادمانی زناشویی	آموزش تعریف رضایت زناشویی و جنسی و عوامل مؤثر بر آن، تأثیر شادمانی زناشویی بر خود، فرزندان، روابط اجتماعی و عملکرد تحصیلی و شغلی و ارتباط با همسر
سوم	آموزش راهبردهای بازخورد اولیه و گفت و گو	آموزش گفتگو کردن به شیوه پیرز، سبک‌های ارتباطی ستیر، گروه‌های عشق، آشنایی با نقش خودافشایی و در میان گذاشتن احساسات در ایجاد صمیمیت
چهارم	آموزش روشن سازی فرضیات	شفاف سازی و نظر خواهی در مورد مساله مورد نظر، انعقاد قرارداد، تصریح و روشن سازی انتظارات
پنجم	آموزش تاریخچه و خود بی همتای من	آموزش تکنیک‌های تجسم‌های هدایت شده، تبدیل چرخه حساسیت هیجانی به چرخه آسیب پذیری و همدلی، باز آموزی هیجانی
ششم	آموزش مهارت‌های خلق و حفظ صمیمیت	گشودگی هیجانی و گوش کردن همدلانه، روشن سازی و مطرح نمودن فرضیات پنهان برای رفع حساسیت‌های هیجانی
هفتم	آموزش لذت بردن از یکدیگر	آموزش شهوت انگیزی و تمایلات جنسی، کلیشه‌ها، باورهای نادرست، خیال پردازی‌ها و خطاهای ذهنی در مورد رابطه جنسی
هشتم	آموزش نگرش و راهبردهایی برای ایجاد روابط پایدار و موفق	تکنیک قدرت نگار استوارت به منظور تفویض قدرت و مسئولیت، تکنیک قرارداد نویسی مشترک به منظور نوشتن نیازها و انتظاراتشان از رابطه مشترک، تصریح و روشن سازی انتظارات

برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم افزار SPSS-18 و آمار توصیفی شامل شاخص‌های میانگین، انحراف استاندارد، نمودار و جدول و در سطح استنباطی بعد از تأیید شدن مفروضه‌ها از تحلیل کوواریانس چند متغیره برای آزمون فرضیه‌های پژوهش استفاده شد.

یافته‌ها

میانگین و انحراف معیار سنی زنان شرکت کننده برای گروه آزمایش 5/5 ± 39 و برای افراد گروه کنترل 8/3 ± 09/36 بود. 13/63% آزمودنی‌های گروه آزمایش مدرک تحصیلی‌شان سیکل، 27/27% مدرک دیپلم، 09/9% آن‌ها مدرک تحصیلی کارشناسی داشتند که این مقادیر برای گروه کنترل 54/4% زیر دیپلم، 81/31% دیپلم و 63/13% مدرک کارشناسی بود.

جدول 2 اطلاعات توصیفی را در گروه آزمایش و کنترل بر حسب عضویت گروهی نشان می‌دهد.

جدول (2) شاخص‌های توصیفی نمرات متغیرهای پژوهش بر حسب عضویت گروهی و مرحله ارزیابی

		تعداد	رضایت جنسی		شادمانی زناشویی
			میانگین	انحراف معیار	میانگین	انحراف معیار
گروه آزمایش	پیش آزمون	11	44/48	12/2	63/63	44/13
	پس آزمون	11	02/63	00/2	90/72	84/2
	پیگیری	11	98/61	34/2	12/71	23/2
گروه کنترل	پیش آزمون	11	03/49	07/3	09/70	82/9
	پس آزمون	11	20/48	66/6	80/70	13/9
	پیگیری	11	01/48	22/6	91/69	43/8

برای بررسی نرمال بودن توزیع نمرات از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف استفاده گردید. نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرنوف نشان داد که پیش فرض نرمال بودن توزیع داده‌ها، در مورد رضایت جنسی و شادمانی زناشویی در هر سه نوبت آزمون برقرار است و داده‌ها از توزیع طبیعی برخوردار هستند. همچنین برای بررسی همگنی واریانس‌ها از آزمون لوین استفاده گردید. نتیجه آزمون لوین برای پس آزمون و پیگیری معنادار نبوده و می‌توان نتیجه گرفت که پیش فرض همگنی واریانس‌ها برقرار است. برای بررسی نبودن تعامل بین گروه‌ها و نمرات پیش آزمون، فرض یکسانی شیب رگرسیون بررسی شد. با توجه به تأیید شدن پیش فرض‌های مذکور انجام تحلیل کوواریانس بلامانع است.

جدول (3) تحلیل کوواریانس برای بررسی تأثیر مداخله آزمایشی بر رضایت جنسی

مرحله	منبع تغییرات	مجموع مجذورات	درجه آزادی	میانگین مجذورات	F	معنی‌داری	اندازه اثر	توان آماری
پس آزمون	پیش آزمون	27/35	1	27/35	49/2	11/0	091/0	120/0
پس آزمون	گروه	32/883	1	32/883	00/51	001/0	443/0	597/0
پیگیری	پیش آزمون	56/33	1	56/33	12/2	09/0	10/0	113/0
پیگیری	گروه	21/766	1	21/766	00/38	001/0	426/0	691/0

همانگونه که در جدول 3 دیده می‌شود، تفاوت بین میانگین نمرات رضایت جنسی در مرحله پس آزمون و پیگیری بعد از کنترل نمرات پیش آزمون در دو گروه آزمایش و کنترل، معنی دار است و گروه آزمایشی در هر دو مرحله میانگین کمتری نسبت به گروه کنترل داشته است (001/0 ≥P ). بدین معنی که آموزش برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه بر افزایش رضایت جنسی زنان موثر است. همچنین نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره، اندازه اثر را 443/0 نشان می‌دهد. بدین معنا که 3/44 درصد تفاوت‌های فردی در نمرات پس آزمون متغیر رضایت جنسی، مربوطه به تأثیر مداخله (عضویت گروهی) است اندازه اثر 6/42 درصدی در پیگیری نشان از اثر پایدار این مداخله آموزشی دارد. همچنین بالا بودن توان آماری، حاکی از دقت آماری بسیار بالا و کفایت حجم نمونه است.

جدول (4) تحلیل کوواریانس برای بررسی تأثیر مداخله آزمایشی بر شادمانی زناشویی

مرحله	منبع تغییرات	مجموع مجذورات	درجه آزادی	میانگین مجذورات	F	معنی‌داری	اندازه اثر	توان آماری
پس آزمون	پیش آزمون	521/98	1	52/98	05/3	15/0	102/0	152/0
پس آزمون	گروه	25/345	1	25/345	09/12	004/0	370/0	894/0
پیگیری	پیش آزمون	62/94	1	62/94	66/3	12/0	98/0	113/0
پیگیری	گروه	34/328	1	34/328	12/10	004/0	363/0	890/0

همانگونه که در جدول 4 دیده می‌شود، تفاوت بین میانگین نمرات شادمانی زناشویی هم در مرحله پیش آزمون-پس آزمون و و هم در مرحله پیش آزمون-پیگیری نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی‌داری داشته است (004/0 ≥P). بدین معنی که آموزش برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه برافزایش شادمانی زناشویی زنان موثر است و نتایج حاصل از پیگیری حاکی از اثر ماندگار این مداخله آموزشی است. همچنین نتایج تحلیل کوواریانس تک متغیره، اندازه اثر را 37% نشان می‌دهد. بدین معنا که 37% تفاوت‌های فردی در نمرات پس آزمون متغیر شادمانی زناشویی، مربوطه به تأثیر مداخله (عضویت گروهی) است. همچنین با توجه بالا بودن توان آماری، که حاکی از دقت آماری بسیار بالا و کفایت حجم نمونه است.

میانگین‌های تعدیل شده پس آزمون و پیگیری در جدول زیر ارایه شده است.

جدول (5) میانگین‌هایتعدیلشده رضایت جنسی و شادمانی زناشوییبرحسب عضویت گروهی و مرحله ارزیابی

مولفه	عضویت گروهی	پس آزمون			پیگیری
		میانگین	انحراف استاندارد		میانگین	انحراف استاندارد
رضایت جنسی	آزمایش	2/63	00/2		98/61	34/2
رضایت جنسی	کنترل	6/48	66/6		01/48	22/6
شادمانی زناشویی	آزمایش	90/72	84/2		12/71	23/2
شادمانی زناشویی	کنترل	80/70		13/9	91/69	43/8

بحث

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه بر رضایت جنسی و شادمانی زناشویی زنان بود. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه موجب افزایش رضایت جنسی و شادمانی زناشویی زنان شده است. به عبارتی زنان گروه آزمایش در مقایسه با همتایان خود در گروه کنترل از رضایت جنسی و شادمانی زناشویی بالاتری برخوردارند. یافته‌های پژوهش حاضر با پژوهش‌های (عیسی‌نژاد، 1387؛ ساکی‌زاده، 1392؛ رنجبری، 1392؛ ساسان نژاد، 1392؛ نیکل، فینیچام و برادبری، 2013) همسو و همخوان است.

پیرز یک برنامه آموزشی است که سیستم جامعی را برای ارتقا خود آگاهی افراد و توسعه توانایی‌های آنان برای ایجاد و حفظ روابط صمیمی لذت بخش ارایه می‌دهد (پلاسو، اینسنبراج، اسچیندر، 2011). یکی از مقوله‌هایی که برنامه پیرز برای افزایش خلق و حفظ صمیمیت مورد تأکید قرار می‌دهد توانایی گفتگو و حل مسأله است. بدین صورت که همسران به صورت همدلانه به یکدیگر گوش دهند، بدون حالت دفاعی ناراحتی‌ها را ابراز کنند، تفاوت‌های یکدیگر را پذیرفته و سو تفاهم‌ها را حل نمایند تا بتوانند نیازهای اصلی یکدیگر مانند تمایلات جنسی، صمیمیت، نزدیکی و غیره را برآورده سازند، بدین ترتیب زوج‌ها می‌توانند افکار، احساسات، نیازها و تمایلات خود را بیان کرده و نزدیکی جسمانی بیشتری داشته باشند، لذا اینکه با آگاهی پیدا کردن نسبت به نیازهای همسر خود و توانایی گفتگو و حل مساله می‌توانند شادمانی و رضایت را تجربه کنند که یافته‌های جانسون (2011) مبنی بر تأیید همین مسأله است.

تأثیر آموزش برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه بر رضایت جنسی و شادمانی زناشویی را می‌توان از دیدگاه غنی سازی ارتباط نگریست. به طوری که روابط زوجی سالم، توانایی حفظ جو مراقبتی، توانایی حل مسأله و تعامل بدون سوگیری، توانایی ابراز و ارضای تمایلات، توانایی تغییرات مطلوب و کاهش چرخه تعاملی منفی که این تغییرات و کمک به افراد برای رسیدن به تغییرات کارآمد از طریق زوج درمانی رفتاری- ارتباطی ایجاد می‌شود که با پژوهش آکوردینو و گرینی ( 2003) همسو است. با توجه به پژوهش‌های ونلانینگهام، جانسون و آماتو (2001) که هفت بعد شادمانی را به صورت احساسات فرد در مورد جنبه‌های متفاوت ارتباط زناشویی بیان می‌کنند، می‌توان گفت که مولفه‌هایی که برنامه آموزشی پیرز بر آنها تأکید می‌کند، بر ابعاد شادمانی تأثیر گذار است. پیرز با استفاده از مهارت‌های افزایش خلق و حفظ صمیمت همچون گوش دادن همدلانه، ابراز ناراحتی‌ها و شکایت‌ها بدون حالت دفاعی، با مشورت به توافق رسیدن، حل سو تفاهم‌ها با تکنیک‌های ذهن خوانی موجب می‌گردد که درک متقابل زوجین از یکدیگر بالاتر رفته، فضای عاطفی میان آنها بهبود یابد و زوجین نحوه رسیدن به توافق و حل مسأله را بیاموزند.

با توجه به اثربخشی برنامه کاربرد عملی مهارت‌های روابط صمیمانه بر رضایت جنسی زنان که همسو است با یافته نیکل، فیچمن، برادبری (2013)، می‌توان گفت که در برنامه کاربرد عملی مهارت‌های ارتباطی به زوجین می‌آموزد تا از طریق افزایش امنیت و حمایت، در دسترس بودن، پاسخ دهی به نیاز همسر و ایجاد رفتارهای امن، روش‌های افزایش صمیمیت و ارتباط، آموزش مهارت‌های ارتباطی صحیح و ایجاد رابطه جنسی مطلوب، رفتار خود را تصحیح کنند. به علاوه تعامل‌های کلامی و غیرکلامی خود را افزایش دهند، خودابرازی جنسی از جمله لمس، در آغوش گرفتن و بوسیدن را در رابطه با همسر نشان دهند و افکار، احساسات، نیازها و تمایلات خود را بیان کرده و نزدیکی جسمانی بیشتری داشته باشند. با توجه به اینکه رابطه ی جنسی از لحاظ اهمیت در ردیف مهمترین مسایل زندگی زناشویی محسوب شده و به عنوان فشارسنج هیجانی در روابط عمل می کند، می تواند منعکس کننده رضایت زوج از جنبه‌های دیگر رابطه باشد، لذا مقیاس خوبی از سلامتی و تندرستی کلی روابط زوجین است (اولسون و دیفرین،‌ 2003).

همچنین یادگیری راهبردهای آموزشی پیرز به آنها کمک می‌کند تا با گفتگو کردن صحیح، به تفاوت‌های خود در تقاضاهای جنسی و تمایلات مختلف شان پی ببرند و نه تنها مانع از به وجود آمدن مشکل در ارتباط خود شوند بلکه با به دست آوردن شناخت بیشتر توانمندی خود را در پاسخگویی و ارضای نیازهای طرف مقابل ارتقا داده و با سست کردن رفتارهای ناکارآمد به صمیمیت خود غنای بیشتری بخشیده که اثربخشی روابط را به همراه خواهد داشت. برنامه پیرز می‌تواند با فراهم کردن جو صمیمی، عاطفی و حمایتگر در خانواده از طریق ایجاد تعامل‌های باز و گسترده، اعضا را در دستیابی به توانایی‌های شخصی و رسیدن به شادمانی یاری دهد. از جمله محدودیت‌های پژوهش، خودگزارشی بودن ابزارهای اندازه گیری و اجرای آن فقط بر روی زنان بود، پیشنهاد می‌گردد این پژوهش بر روی زوجین انجام گیرد و همچنین استفاده از این برنامه آموزشی برای مشاوره پیش از ازدواج و زوج درمانی به منظور ارتقای کیفیت روابط زوجین توصیه می‌شود.

[1] Gordon

[2] emotional literacy

[3] emotional efficacy

[4] Index of Sexual Satisfaction

[5] Marital Happiness Scale

[6] Lock-Wallace Marital Adjustment Test (LWMAT)

[7] Revised Dyadic Adjustment Scale

References

پوراکبر، س. (1389). بررسی نقش ویژگی های شخصیتی در تبیین رابطه بین رضایت جنسی با رضامندی زناشویی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

رحمانی، ا. و الله قلی، ل. (1388). نقش فاصله سنی زوجین در رضایت از زندگی زناشویی و رضایت جنسی. فصلنامه افلاک، 16(4).

رنجبری، م. (1392). مقایسه ی اثربخشی زوج درمانی هیجان محور (EFCT) و راه حل محور (SFCT) بر شادمانی و نگرش های ارتباطی ناکارآمد زناشویی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.

ساسان نژاد، ر. (1392). اثربخشی آموزش مهارت های ارتباطی زوجین بر رضایت زناشویی، رضایت جنسی و صمیمیت زوجین. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علم و فرهنگ.

ساکی زاده، ف. (1392). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زناشویی بر اساس مدل گاتمن بر استرس زناشویی و شادمانی زناشویی در زنان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خوارزمی.

عیسی نژاد، ا. (1387). تاثیر غنی سازی روابط بر کیفیت روابط زناشویی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.

عیسی نژاد، ا.، احمدی، س. ا.، بهرامی، ف.، باغبان، ا. و شجاع حیدری، م. (1390). اثربخشی آموزش غنی سازی روابط بر ارتقای خوش بینی و شادمانی زناشویی زوجین. فصلنامه پژوهش های نوین روانشناختی، 21(1).

قیصری، س. و کریمیان، ن. (1392). بررسی مدل علی رضایت جنسی بر اساس متغیرهای کیفیت زناشویی، رضایت از رابطه، اضطراب ارتباط جنسی، احقاق جنسی و دفعات آمیزش در دانشجویان زن متأهل بندرعباس. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 16(2) ، 106-85.

موسوی، س. (1393). بررسی رابطه بین تعهد زناشویی و رضایت جنسی در زنان متاهل شاغل. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

Accordino, M. P., & Guerney, B. G. (2003). Relationship enhancement couples and family outcome research of the last 20 years. The Family Journal, 11 (2), 162-166.‏

DeMaria, R., & Hannah, M. T. (2013). Building intimate relationships: Bridging treatment, education, and enrichment through the PAIRS program. Routledge.

Edalati, A., & Redzuan, M. R. (2010). Perception of women towards family values and their marital satisfaction. Journal of American Science, 6 (4), 132-137.

Eisenberg, S. D., Peluso, P. R., & Schindler, R. A. (2011). Impact of brief marriage and relationship education classes on dyadic adjustment. Retrieved June 28, 2013, from www.pairs.com/PDF/MRE_Dyadic_Adjustment.pdf.

Furdyna, H. E., Tucker, M. B., & James, A. D. (2008). Relative spousal earnings and marital happiness among African American and white women. Journal of Marriage and Family, 70 (2), 332-344.

Haring, M., Hewitt, P. L., & Flett, G. L. (2003). Perfectionism, coping, and quality of intimate relationships. Journal of Marriage and Family, 65 (1), 143-158.

Hoyer, J., Uhmann, S., Rambow, J., & Jacobi, F. (2012). Reduction of sexual dysfunction: By product of cognitive-behavioral therapy for psychological disorders. Journal Sexual and Relationship Therapy, 24, 67-73.

Johnson, C. E. (2011). Sexual health during pregnancy and the postpartum (CME). Journal of Sexual Medicine, 8, 1267–1284.

Johnson, M. D., Cohan, C. L., Davila, J., Lawrence, E., Rogge, R. D., Karney, B. R., ... & Bradbury, T. N. (2005). Problem-solving skills and affective expressions as predictors of change in marital satisfaction. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73 (1), 15.

Nickl, T. K., Fincham, F. D., & Bradbury, T.N. (2013). Cognitive processes and conflict in close relationships: An attribution-efficacy model. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 245-274.

Olson, D. H., & Defrain, J. (2003). Marriages and families. Boston: McGrow Hill.

Santtila, P., Wager, I., Witting, K., Harlaar, N., Jern, P., Johansson, A. D. A., ... & Sandnabba, N. K. (2007). Discrepancies between sexual desire and sexual activity: Gender differences and associations with relationship satisfaction. Journal of Sex & Marital Therapy, 34 (1), 31-44.

VanLaningham, J., Johnson, D. R., & Amato, P. R. (2001). Marital happiness, marital duration, and the u-shaped curve: Evidence from a five-wave panel study. Social Forces, 79, 1313-1341.

Wanic, R., & Kulik, J. (2011). Toward an understanding of gender differences in the impact of marital conflict on health. Sex Roles, 65 (5-6), 297-312.

Williams, A. J. (2010). Enhancing marital happiness: The effects of religious attendance on infidelity, religious congruence, and spousal supportiveness. Doctoral Dissertation, University of Utah.‏

Yucel, D., & Gassanov, M. A. (2010). Exploring actor and partner correlates of sexual satisfaction among married couples. Social Science Research, 39 (5), 725-738.

The Effect of Practical Application of Intimate Relationship Skills (PAIRS) on Enhancing Sexual Satisfaction and Marital Happiness in Married Wives

Full Text

References

Volume 1, Issue 2 - Serial Number 2
September 2015
Pages 52-41

Files

History

Share

How to cite

Statistics

Volume 1, Issue 2 - Serial Number 2September 2015Pages 52-41

Volume 1, Issue 2 - Serial Number 2
September 2015
Pages 52-41